Het parlement moet het over een andere boeg gooien. Als je doet wat je deed dan krijg je ook wat je had. Het wordt tijd dat het parlement innovatief wordt in hun effectiviteit. Steeds maar vragen blijven stellen en spreekbeurten aanvragen in het parlement lijken niet voldoende en niet effectief. De president weigert antwoorden op en duidelijkheid te geven over allerlei misstanden. Inmiddels stapelen de misstanden op tot voorbij de top van de Himalaya.

De samenleving is heel gelaten en dat is dodelijk voor de democratie en economie. Bij gebrek aan wet openbaarheid van bestuur (WOB) is de parlementariër de enige die via de wet de president kan dwingen tot openheid. In een gezonde en fatsoenlijke democratie gebeurt dat via vragen in het parlement, maar door de huidige modus operandi van het parlement lukt dat helaas niet. Afwachten en ijdele hoop hebben is naïviteit. Wij kennen de uitdrukking “de honden blaffen en de caravan trekt verder”. Santokhi trekt van niemand iets aan, hij blijft stoïcijns zijn “ding” doen, zijn caravan trekt rustig verder ondanks de vele vragen in de samenleving.

President pleegt coup

De president zei onlangs bij de lancering van de zoveelste mistig project PDC/Port of Nickerie dat parlementariërs, maar aan de kantlijn moeten staan en hun mond maar moeten houden want ze hebben hun beurt gehad. Dus hij zal aan niemand antwoord geven, daar komt het op neer. Dit was een dieptepunt. Hij schoffeert het parlement in het openbaar. Hij moet zich onaantastbaar wanen om zo in het openbaar het parlement, waaraan hij volgens de grondwet verantwoording moet afleggen, te schofferen. Hij zet het parlement zonder een uzi buitenspel, hij pleegt een coup via een microfoon. Zo lijkt het. Dit moet voor de samenleving een bewijs zijn van zijn houding om als een “potentaat” te regeren. Dit moet een alarmbel zijn voor iedereen.
Hij weigert openheid te geven en vragen te beantwoorden over hele zorgelijke gevallen als:
1. Surfin/New Surfin
2. HPSG
3. Italiaanse miljarden
4. Haïtianen smokkel
5. Houtsmokkel
6. PDC/Port of Nickerie
7. Visvergunningen aan Guyana

Suriname is zo in een nog gevaarlijkere situatie dan een (militaire) dictatuur terecht gekomen. Iedereen, inclusief het buitenland, denkt dat Suriname een democratie en rechtstaat is met verkiezingen en een parlement, maar in de praktijk is er een president die oppermachtig het land leidt zondere enige controle, hij geeft aan zichzelf vrijbrief. Hij gebruikt de democratie als een alibi om rustig met zijn caravan verder te trekken. In een dictatuur daarentegen is het voor iedereen duidelijk dat een “potentaat” het land leidt en dat maakt dat er permanent druk uitgeoefend wordt op zo’n een regime. Dat is er nu niet, en dat is een gevaarlijke ontwikkeling.

Deze situatie is het beste te vergelijken met situaties die inmiddels genoegzaam bekend zijn in de wereld. Iedereen vertrouwt de dominee, de pandit of de imaam immers zijn prediken ethiek en moraliteit en er is zelden argwaan tegenover hen en juist zij gaan wel eens in de fout met onder andere onzedelijkheden met bijvoorbeeld kinderen, en die kinderen krijgen geen gehoor want de wereld is niet bedacht op de “heiligen”, de ogen zijn dus nooit op hen gericht, de “heiligen” kunnen heel lang met hun caravan rustig door trekken.

En zo is de wereld niet argwanend over de defacto dictatuur in Suriname. Santokhi verkeert daarom in de situatie dat hij bij een gebrekkig functionerend geweten van de democratie heer en meester is met alle gevaren en risico’s die daarbij horen. De wereld met Nederland voorop is niet argwanend omdat Santokhi juist de hele tijd “evangelie” -versterking van instituten – predikt, maar ondertussen knijpt hij de kat in het donker.
Het is een ongezonde zaak in elke situatie – land, organisatie, onderneming – als er geen controle en checks and balances zijn. Daarom moet in Suriname nu met de grootste spoed op z’n minst die controle en check and balances terug, parlementair en buiten parlementair. Dit in het belang van het land en zeker niet om Santokhi dwars te liggen, integendeel dit is ook in zijn eigen belang. Men moet hem tegen hemzelf beschermen. Kies voor een effectieve aanpak. Laat zien wie in de democratie aan het langste eind trekt.

Democratie herstellen

Het wordt tijd dat de oppositie de president voor de rechter sleept om hem via dwang en dwangmaatregelen tot antwoorden te krijgen. Een parlementariër heeft geen WOB nodig maar die heeft grondwettelijke rechten die die kan exerceren. Na een paar rechtszaken zal de president hopelijk begrijpen dat aan alle macht begrenzingen zijn. De oppositie moet ook meteen doorpakken en de rechtszaken wereldkundig maken, inclusief aan Nederland en de Hoge Raad die net een bezoek heeft gebracht en dat ze realiseren dat ze tegen een façade aankeken. De wereld moet weten dat de illusie van een democratie een vrijbrief was voor de president om dominant het land te leiden.

Het zal natuurlijk niet de bedoeling zijn om bij alles naar de rechter te stappen en ook niet om het land te bezoedelen in het buitenland, maar het is functioneel en het is juist in het belang van het land. Dit is wellicht een noviteit, men moet waarschijnlijk eerst wennen aan het idee. Het wordt tijd dat de rechtstaat, die de huidige president zo had beloofd en wat heel de wereld bij hem gelooft, wordt getest. Als jouw grondwet en parlementaire regels geen voldoende basis bieden om als parlementariër jouw werk voor het land goed te doen dan is druk van buiten in dit geval zeker relevant. Druk vanuit binnen wil maar niet lukken vanwege meerdere oorzaken zoals intimidatie van opiniemakers, “omkoping van loyaliteit” bij sleutel organisaties en een valse sympathie met de president vanuit met name grote delen van de Hindostaanse gemeenschap.

Redt de democratie, redt Suriname. Wees innovatief en onorthodox.

Hikmat Mahawat Khan