De vraag waar de winstbelastingen en dividend van Newmont, IamGold en Staatsolie ter waarde van USD 3,4 miljard zijn gebleven en waarom Suriname, met een positieve betalingsbalans van gemiddeld 870 miljoen USD per jaar van 2020 tot en met 2023, een IMF Herstelprogramma nodig heeft, is ook op de persconferentie van het IMF op woensdag 13 februari gesteld. Het IMF voert elk jaar een artikel 4 consultatie uit in Suriname waarbij ze de Centrale Bank van Suriname bezoekt, het ministerie van financiën en ook anderen relevante organisaties spreekt. Dus is ze bekend met de inkomsten en uitgaven van Suriname. Immers dat heeft ze nodig om de jaarlijkse positieve of negatieve groei van de Surinaamse economie vast te stellen. Het antwoord op de vraag van mevrouw Anastacia Guscina, vertegenwoordiger van het IMF was; Suriname is lid van IMF, heeft hulp gevraagd om een herstelprogramma uit te voeren en IMF geeft die hulp.
Het herstelprogramma
Voor elk herstelprogramma is van belang dat de werkelijke oorzaken van het probleem, in dit geval van de financiële crisis, goed worden geïdentificeerd. Daarna kunnen er oplossingsmodellen in een tijdschema geplaatst worden. In het eerder gepubliceerde artikel “het IMF Herstelprogramma een Showcase “zijn in twee tabellen, meet cijfers van de CBvS, aangetoond dat er ruim 5,2 miljard in de periode 2010 tot 2023, waarvan 3,4 miljard gedurende het IMF-herstelprogramma (2020 -2023) is onttrokken aan de economie van Suriname. Het missen en tekortschieten van inkomsten door; verspillingen, corruptie, het niet innen van winstbelastingen bij lokale bedrijven zijn toen buiten beschouwing gelaten. In de afgelopen drie jaren heeft het IMF steeds gehamerd op de vermindering van de overheidsuitgaven, het schrapen van subsidie c.q. het verhogen van de tarieven van benzine, water en elektra. Voor de gecreëerde armoede mocht de regering de samenleving compenseren met het zogenaamde sociale programma, uit een lening van ruim 690 miljoen USD van het IMF. Over de eerdergenoemde onzichtbaar gemaakte inkomens en inkomsten dervende beleid is op geen moment een woord gezegd.
Het succes van het IMF-herstelprogramma
Volgens het IMF en de regering is het Herstelprogramma een groot succes en moet het gekoesterd worden. Als meetpunt wordt verwezen naar de koers die nu stabiel zou zijn op SRD 36,50 voor een USD. Volgens het IMF zou de regering nog de SWM en EBS-tarieven moeten aanpassen en het grote overheidsapparaat terug moeten brengen. Met het laatste zou de overheid geld overhouden om de rest van de ambtenaren, meer dan 55.000 ambtenaren, beter te betalen. Dat minstens 10% van het volk dat arbeid kan verrichten al werkloos is, een groot deel daarvan buiten het overheidsapparaat arbeid verrichten en ook slachtoffer zijn van het Herstelprogramma, zal hun wel ontgaan zijn. Een ander succes zijn de gesaneerde of uitgestelde aflossingen van de buitenlandse leningen.
Wat het IMF en de regering niet vertelde, is hoe de samenleving de meer dan 400% verarming (IDB 2023) terug zal dringen en waarmee het herstel van de gezondheidszorg, verbetering van het onderwijs en andere zaken die nodig zijn om de economie opgang te krijgen, betaald zullen worden in de komende vijf jaren. Suriname importeert vrijwel alles wat ze consumeert en wat ze produceert, heeft een USD-component van minstens 60%. Dat betekent dat het moment dat de gezondheidszorg, het onderwijs, huizenbouw etc. aangepakt zullen worden, de vraag naar USD gaat stijgen en daarmee ook de koers als de USD-inkomsten van de staat niet zichtbaar worden gemaakt. Om op de levensstandaard van bijvoorbeeld Barbados te komen moet het inkomen per capita naar minstens USD 10,000. Met de huidige groei van de economie van 2,3% is dat praktisch onmogelijk in de eerste 20 jaren. De inkomsten uit de Oil and Gas en de “localcontent” waarmee de regering het volk steeds lekker maakt zullen misschien over 5 jaren te zien zijn. Met het succes van het IMF en de regering kan de SRD dus alleen stabiel blijven als de samenleving arm blijft.
Internationale hulp bij verspilling en bevordering van corruptie
De verspillingen van de inkomsten van de staat en de corruptie zijn ook in aanwezigheid van het IMF voortgezet. Dat blijkt uit; het betalen van USD 7,5 miljoen aan een particulier voor huizenbouw zonder inschrijving, het Sabakoe bouwproject waarvoor USD 12,6 miljoen is betaald en de kavels uitgegeven zijn aan o.a. DNA- en partijleden, het leveren van 52.000 pakketten aan het Kabinet van de president zonder inschrijving, onderhandse gunningen voor het ophalen van kanalen in de verschillende districten, de afbraak van de politie gebouw aan de Wanicastraat, de bouw van de vergaderzaal van DNA etc.. Terwijl de regering geen geld heeft voor de gezondheidssector en onderwijs. Ook internationale organisaties als de IDB werken daaraan mee. In dit kader mag verwezen worden naar de bouw van een brug over het Saramaccakanaal bij van ‘t Hogerhuystraat voor USD 25 miljoen zonder inschrijving, de asfaltering van de Oost-westverbinding van Jenny naar Wageningen waarbij niet de staat, maar de aannemer wordt gefinancierd voor USD 5 miljoen. Ook hier vond er geen inschrijving plaats. Het ironische is dat dezelfde IDB USD 150 miljoen aan de staat leent om het overheidsgebeuren transparant te maken. Waarom heeft IDB Suriname geen geld geleend om het Goud Instituut op te zetten of een internationaal bedrijf betaald om na te gaan als IamGold, Newmont, Staatsolie en straks ook de oliebedrijven op zee, hun belastingverplichting op de juiste wijze hebben voldaan? Onlangs leverde die actie Guyana miljoenen USD op, bij controle van de boeken van slechts een bedrijf (Exxon).
DE OMO van de CBvS en het IMF
Volgens Anastacia Guscina van het IMF is de Open Markt Operatie succesvol geweest. Men zou geen kritiek moeten hebben op de CBvS omdat daarmee de bank wordt verzwakt. Met andere woorden moet Suriname geen probleem ervan maken dat de CBvS, met ruim 480 medewerkers waarvan 80 economen, niet in staat is om de oorzaken van de financiële crisis in beeld te brengen en de juiste monetaire maatregelen daarop los te laten. Ook niet dat ze meer dan twee jaren nodig had om het jaarverslag van 2020 te publiceren. Terwijl het verslag van 2021 nog steeds niet is gepubliceerd. Welk voorbeeld geeft de CBvS aan de banken en andere instellingen die ze moet controleren? Volgens de IMF-vertegenwoordiger zou het erger gesteld kunnen zijn met de koers zonder de OMO en moet iemand tenslotte voor die goede resultaat betalen. Deze stelling heeft veel van het beleid van de vorige regering. Die had toen honderd miljoen USD uit de kasreserves van de particuliere banken, aan een cambio geschonken om de mensen met hun huishuur te helpen. Ook toen bleef de koers (armoede) stijgen op de zwarte markt en moest de gemeenschap voor die honderd miljoen USD opdraaien. De armoede toename van 400% vergeleken met 2016 (IDB 2023) en die na 2022 samen met de koers (40 SRD) verder was toegenomen door de OMO, heeft ze waarschijnlijk gemist. Met dat zwaar offer van de gemeenschap waren de opbrengsten uit de rijstsector binnen een jaar met ruim 100 miljoen verhoogd, een supermodern houtverwerkingsbedrijf opgezet, die naast de export van verwerkte hout en houtproducten ook in de lokale behoefte van meer dan 20.000 woningen kon voorzien en nog USD 30 miljoen per jaar aan import vervanging doen en ook de bananen export weer naar haar oude niveau getild. Echter, dat is niet het doel van de hulp van het IMF.
Het resultaat van het IMF-Herstelprogramma
De resultaten dat het IMF- programma de samenleving tot nu toe heeft opgeleverd zijn dat de belangrijkste oorzaken van de financiële crisis, het uit de economie onttrekken van de winstbelastingen van de grote bedrijven (nu reeds ruim 3,4 miljard), de verspillingen en de corruptie binnen de staatsbedrijven, de ministeries en het kabinet van de president onverkort doorgaan, de samenleving met meer dan 400% armer is gemaakt vergeleken met 2016,de banken en financiële instellingen met meer dan 5 miljard rijker zijn gemaakt ten koste van de samenleving, de staatsschulden, ruim USD 3 miljard, waarvan een groot deel zijn verdwenen door corruptie en verspilling, door de toekomstige generatie terugbetaald mag worden.
Kenneth Sukul
