De overheid staat op het punt om een enorme blunder te begaan om staatsbedrijven te liquideren of te verkopen op basis van een paar A4-tjes die het niveau van een opstel van een middelbaar scholier niet eens kan overschrijden. Het is onbegrijpelijk dat het document, dat geen rapport genoemd kan worden, niet eens bekend is bij het parlement en waarschijnlijk ook niet bij kabinetsleden en waarin geen onderbouwingen en analyses te vinden zijn, kan en zal leiden tot “verkwanseling” van ongeveer 160 staatsbedrijven.
Noot: in dit artikel kies ik om ongepolijst en kraakhelder te zijn in mijn opvatting omdat de ernst te groot is om daar met die gebruikelijke zalverende toon van Suriname te komen en met pakken meel in de mond te praten. Als de stuurgroep het presteert om met het een “jantje-van-leiden af te brengen” en zo de bezittingen van het land te helpen verkwanselen dan is het weerwoord omgekeerd evenredig van “jantje-van-leiden”.
Stevig bezwaar maken
Deze introductie laat geen verbeelding over wat mijn beeld is van het document en de besluitvorming die het Ministerie van Financiën en de President op punt staan te doen. Iedereen die zich een beetje verantwoordelijk voelt in het land moet dat document meteen door de versnipperaar halen en met zijn of haar volle gewicht en lengte dwars gaan liggen bij de adviezen van de stuurgroep en tegen de voornemens van de regering. Onnodig te zeggen dat daarom het voornemen van de Minister van LVV en de president om SAIL te verkopen even wanstaltig is als de adviezen in het document.
Het probleem is niet dat er niets geliquideerd moet worden en niets geprivatiseerd moet worden, maar het probleem zit in de keuze van de bedrijven en organisaties en die in te delen in de categorieën liquideren, privatiseren (nu en op termijn) en niet privatiseren. Dus ik vind ook dat er bedrijven zullen zijn die na analyse, ook al op een zogeheten biervilt, geliquideerd zullen moeten worden en of deels of geheel geprivatiseerd worden. Maar eerst een visie!
Slechte kwaliteit van de stuurgroep
Het lijkt alsof de verzamelde wijsheid van Suriname samengebracht in de stuurgroep ondanks vaker in een kamer gezeten te hebben met een soort van “ienne mienne mutten tien pond grutten” verdeling de staatsbedrijven en organisaties heeft ingedeeld in de 4 categorieën. De stuurgroep lijkt gedreven te zijn door het feit dat overheden alleen in oude communistische situaties “commerciële organisaties” in bezit hebben. Dit geeft de beperkte en verkokerde kijk van de stuurgroep waarmee zij naar de bezittingen en de situatie van Suriname en de context hebben gekeken.
Het simplisme waarmee een paar mensen in Suriname weer de toekomst van het land in eenvoudige A4’tjes denken vast te stellen is ondenkbaar en onacceptabel in het licht van de recente schandalen rond goud en foute investeringsplannen als HPSG.
De kwaliteit van het document en het advies is beneden peil en dient per direct afgewezen te worden. Hieronder zal ik delen uit het document citeren om aan te tonen hoe zorgelijk het gesteld is met het niveau en dat men daarop de toekomst van het land wil gaan baseren. Onacceptabel!
Houding van de regering
In het document lezen wij wat het doel is van de regering en de taak van de stuurgroep.
De overheid verkwanselt duizenden USD met nietszeggende onderzoeken en conferenties waarbij ze lekker tjauwmin eten in de ballroom van Torarica en diezelfde overheid komt met een waardeloze formulering van het doel en de onderzoeksvragen. Dit lijkt toch het niveau van een opstel opdracht aan de tiener op de middelbare school. Er is totaal geen moeite gedaan om een strategische visie te ontwikkelen over waarheen met het land en wat daarbij de rol en verantwoordelijkheid van de overheid is, op zowel korte als op lange termijn en dat ook nog afgezet tegen de situatie in Suriname en wat dan de rol moet zijn van sommige van de staatsbedrijven.
De context van Suriname is bijvoorbeeld dat de koopkracht, de spreiding van de bevolking over het land geen basis kan zijn van geen enkele ondernemer om op commerciële basisdiensten en producten te produceren wat in andere landen in geliberaliseerde situatie wel door commerciële organisaties worden aangeboden. Zo wordt in Nederland bijvoorbeeld nu water en stroom aangeboden door commerciële private bedrijven, maar dat kan in de Surinaamse situatie niet vanwege die spreiding van de bevolking. Weer andere sectoren zijn een ramp geworden met liberalisering en privatisering zoals de zorgsector in Nederland. De stuurgroep komt zomaar met privatisering van ziekenhuizen, weliswaar op termijn, en de nutsbedrijven als SWM, EBS en Telesur. In Nederland is bijvoorbeeld ondanks de liberalisering en privatisering van KPN in de regelgeving opgenomen dat het bedrijf niet in buitenlandse handen mag vallen vanwege de kritieke rol ervan in de infrastructuur.
In Dubai bijvoorbeeld is gekozen voor juist een aantal bedrijven in de boezem van de overheid te houden om zo die als ondersteuning van de ontwikkelingsvisie van het land te gebruiken, denk aan hun airline Emirates en hun airport die juist als een aanjager en katalysator van hun toerisme-industrie werken. In Suriname gaat de stuurgroep zonder enige visie kort door de bocht tot de conclusie komen dat je JAP en de SLM moet privatiseren. Maar tegelijk praat heel Suriname, elke Surinamer, dat toerisme een hele belangrijke industrie moet worden. Hoe passen die bedrijven in die gedachte? Niemand komt met een visie op de ontwikkeling van de sectoren en industrieën, maar velen met de stuurgroep roepen alsmaar afstoten van staatsbedrijven.
Elke Surinamer droomt dat de Oil & Gassector de nieuwe kurk wordt waarop Suriname voor de komende 20 tot 30 jaar gaat drijven. Er is totaal geen visie van de overheid op de natuurlijke hulpbronnen (goud, mineralen, olie & gas) maar de stuurgroep komt al met het advies om Staatsolie en Grassalco te privatiseren. Hoe bestaat het? Zoveel simplisme! Voor de eerste en beste koekjes contest in Suriname worden meer analyses uitgevoerd en voor Staatsolie wordt in een handomdraai besloten.
Eerst visie
De stuurgroep hoeft zich niet te verschonen met het argument dat het niet hun taak is om een visie te ontwikkelen maar een zelf respecterende groep en sterk patriotische Surinamers zouden het verzoek van de overheid moeten teruggeven of sterk aandringen via een tussentijds advies dat er eerst een groter visiedocument moet komen waarbij die visie de kaders geven van welke bedrijven te behouden en welke niet.
In de opdracht staat “rationalisatie van SOE”. Wat is dan rationalisatie? Reduceren van het aantal bedrijven? Blindelings reduceren? Reduceren kan geen doel op zich zijn.
Er staat bij het doel het saneren van overheidsfinanciën en stimuleren van particuliere investeringen en van marktwerking. Oh ja? Wie herinnert zich niet de jaarlijkse taferelen in Nickerie bij de particulieren in de rijstsector, een van grotere productiesectoren. De particulieren komen elk jaar juist geld halen bij die overheid. Wat is in de overheidsfinanciën gesaneerd? Zonder een visie op “Food & Agriculture” zal dat blijven gebeuren. Plotseling uit het niets adviseren om bijvoorbeeld SurZwam, SAIL, SML, Patamacca, Landsboerderij te privatiseren getuigt op uit je heupen schieten en zomaar wat op schrijven. Waar is de visie behalve de ene gedachte dat de overheid geen commerciële activiteiten moet uitvoeren? Deze gedachte is te eenzijdig en beperkt. Om daarop de toekomst van alle “kroonjuwelen” te baseren is zo ondoordacht en onacceptabel. Het document is te arm in afwegingen en overwegingen, de houding van de stuurgroep is te vernauwd.
Jantje van leiden
Het document besteedt meer tijd aan de 2 terms of references (TOR) waarin een paar stappen bij liquideren en privatiseren staan, in plaats van met analyses te komen waarom überhaupt alleen privatiseren en liquideren opties zijn. Rationalisatie kan ook leiden tot bijvoorbeeld het samentrekken van de vitale nutsbedrijven als SWM, EBS en Telesur waarbij alle backoffice gecentraliseerd wordt om efficiënter en effectiever aan dienstverlening te doen, en zo ontstaat er “economies of scale” en er kunnen heleboel RvC’s naar huis want de 3 bedrijven kunnen dan met 1 RvC, met 1 CEO en 3 divisiedirecteuren verder. De dienstverlening wordt beter, want burgers hoeven naar 1 loket voor aanvragen, betalingen etc. te gaan. De stuurgroep heeft totaal niet verder gedacht. Vandaar mijn kwalificatie met een “jantje-van-leiden af willen brengen”.
In deel 2, het vervolg op dit artikel, zal ik dieper ingaan in wat er dan wel had moeten gebeuren of wat er moet gebeuren.
Voor nu is mijn dringend oproep aan alle verantwoordelijken zoals DNA, kabinetsleden en de President om dit document terzijde te leggen en als de wiedeweerga te werken aan een ontwikkelingsvisie voor het land. Aan het volk mijn oproep om met je volle lengte en gewicht “dwars te liggen” dat er maar 1 zin uit het document in deze vorm opgevolgd wordt en te eisen dat er eerst een fatsoenlijke studie over een ontwikkelingsvisie komt en dat de verkoop van SAIL per direct gestaakt wordt.
Het moet toch eens tijd worden in Suriname dat men de bezittingen niet zomaar verkwanselen. Nog deze week staat in de media het bericht dat een ex-minister die regelmatig bij de middag babbelshow ongegeneerd komt klagen over deze regering terwijl hij tijdens zijn bewind de goud belangen bij Kaloti heeft verkwanseld. Diezelfde ex-minister was betrokken bij het PSC met Total en Apache en die vraagt nu naar openheid van dat document. Ook was hij betrokken bij IamGold/RGM en hij kan ons nog steeds niet vertellen wat er met de B aandelen is gebeurd.
Het moet klaar zijn. Wie in de openbare ruimte meedoet moet nu accepteren dat die ook in het openbaar aangesproken zal worden. Onconventioneel ook nog!
Hikmat Mahawat Khan
