In enkele media-optredens beschuldigde de voorzitter van de Presidentiële Commissie Ontwikkeling West-Suriname Bauxiet, Dr. Danny Lachman, een aantal organisaties uit het maatschappelijk middenveld ervan uit eigen belang onjuistheden te verspreiden. Hij zegt o.a.: “Men heeft 1 artikel gelezen en daaraan conclusies verbonden terwijl men niet heeft gekeken naar de mineralenovereenkomst”.
Deze beschuldiging is onterecht. We verwijzen de voorzitter van de Commissie naar de verklaring die door 21 maatschappelijke organisaties is uitgegeven en de persconferentie van deze organisaties op woensdag 26 februari jl. Voor de volledigheid zijn de verklaring en ondersteunende bijlagen aangehecht.
De maatschappelijke organisaties hebben eerst de conceptovereenkomst geanalyseerd en vergeleken met bestaande wetgeving alvorens deze af te keuren. Ons belangrijkste uitgangspunt is geweest: is de conceptovereenkomst in lijn of strijdig met bestaande wetgeving, en met internationale verplichtingen van de Staat?
Zowel de acties als de uitspraken van de voorzitter tonen aan dat de commissie het Free Prior and Informed Consent (FPIC) proces niet begrijpt en erger nog, niet respecteert. Het FPIC-principe is in de procedures voor Milieu Effecten Studie (Deel 1, december 2023) van de Nationale Milieu Autoriteit opgenomen, maar de commissie heeft de conceptovereenkomst ingediend vóórdat de lokale gemeenschappen hiermee hadden ingestemd.
Sterker nog, de conceptovereenkomst schendt onder andere, ook de collectieve eigendomsrechten van de Inheemse Volken (“grondenrechten”), miskent het Traditioneel Gezag van de gemeenschappen die hierdoor geraakt zullen worden, en geeft een vrijbrief tot gedwongen verhuizing; allemaal verregaande schendingen van de internationaal erkende rechten van Inheemse volken en Tribale volken en strijdig met de diverse vonnissen van het Inter-Amerikaans Hof voor Mensenrechten tegen de Staat Suriname.
Het Environmental and Social Impact Assessment (ESIA) proces wordt ook niet begrepen en gerespecteerd door de commissie. Volgens de voorzitter is het ESIA proces gevolgd door het te vermelden in de conceptovereenkomst: “Dat staat er expliciet in dat men die ESIA moet uitvoeren en dat de overheid dat moet goedkeuren”.
Echter moet volgens de Milieuraamwet eerst de ESIA worden uitgevoerd én goedgekeurd alvorens overeenkomsten aan te gaan. De overheid kan niet van tevoren aangeven dat zulke verregaande sociale en milieu impacts worden goedgekeurd, ongeacht de resultaten van de studies – wat is dan het nut van het doen van de studies? Dit is erger dan ‘window-dressing’, dit is de omgekeerde wereld. Je kan toch niet eerst de muren van een huis optrekken en daarna het fundament zetten?
Bij bindende overeenkomsten is het uitermate belangrijk dat de afspraken zeer duidelijk geformuleerd zijn. In de conceptovereenkomst staat nergens aangegeven dat er een raffinaderij, smelter en ringspoor zullen komen. Echter zegt de voorzitter in een interview: “Ik heb tekeningen gezien van de raffinaderij en de smelter en het ringspoor, dus het is niet zo dat het niet zou komen”. Het stelt ons teleur dat de voorzitter van een commissie die zo een zwaarwichtige taak heeft, van ons verwacht dat wij hem, nota bene achteraf, op zijn woord moeten geloven. Voor ons grenst dit aan naïviteit en amateurisme.
Dit verklaart wellicht ook waarom de conceptovereenkomst zoveel ruimte openlaat voor misbruik en corruptie. In de overeenkomst tekent namelijk een onbekende investeerder namens Chinalco. Die mag vervolgens het exploitatierecht over een gebied dat meer dan 10 keer groter is dan wettelijk (2x zo groot als Paramaribo) toegestaan aan andere onbekende investeerders binnen zijn groep overdragen, allemaal zonder toestemming van de overheid.
Voor ons grenst dit aan naïviteit en amateurisme.
Bonafide buitenlandse investeerders kunnen toegelaten worden, maar dienen zich net als de Surinaamse bedrijven te houden aan de Surinaamse wetgeving; en zakendoen met hun moet niet nadelig zijn voor onze soevereiniteit, mensenrechtensituatie en portemonnee. Volgens de conceptovereenkomst zal Chinalco de bevoorrechte positie blijven behouden, zelfs als er veranderingen komen in de wetgeving.
Dit is in strijd met behoorlijk bestuur en op basis hiervan mag de conceptovereenkomst niet worden ondertekend door de minister van Natuurlijke Hulpbronnen en de minister van Financiën en had de conceptwet nimmer mogen worden ingediend bij de Nationale Assemblée.
De voorzitter heeft aangegeven dat eenzijdige discussies leiden tot overdrijvingen en eenzijdige inzichten. Hier is BINI het mee eens. Het zou de commissie en Staat als geheel sieren als ze zich als dienaar van het Surinaams volk opstellen in plaats van als vazallen van de multinational, door bestaande wetgeving te respecteren, werkelijke participatie te stimuleren en planningsprocessen democratisch uit te voeren. Als deze principes van participatie en goed bestuur waren gevolgd was de commissie niet verrast met de haast universele afkeuring van de conceptovereenkomst.
Ten slotte onderschrijven de 21 organisaties in hun verklaring dat de president van Suriname een geschreven verklaring dient te richten aan de samenleving waarin duidelijk staat dat deze conceptwet wordt ingetrokken om te voorkomen dat deze slechte overeenkomst ooit eens toch behandeld wordt, of stilzwijgend wordt goedgekeurd.
De ontstane situatie is ernstig, en respect voor wet en recht inclusief de collectieve rechten van Inheemse en Tribale volken, transparantie en eerlijkheid zijn een vereiste om de stappen te maken naar behoorlijk bestuur.
BINI-Burgerinitiatief voor Participatie en Goed Bestuur
binisuriname@gmail.com
