Bij psychologen is de psychosociale ontwikkelingstheorie van Erik H. Erikson, een Duits-Amerikaanse psycholoog, veelal bekend en bij vrouwen de perimenopauze. Ik zeg dit meer om een contrast te schetsen, hoor. Laat mij maar met het eerste beginnen. In de jaren 50 lanceerde Erikson, lang voor mijn geboorte, zijn ontwikkelingstheorie, waarin hij de ontwikkeling vanaf baby tot vergevorderde leeftijden in acht fasen verdeelde. In elke fase moest er een psychosociaal conflict worden opgelost, waarbij in de beginfasen “Freud” duidelijk herkenbaar is:

Vertrouwen versus Wantrouwen (0-1 jaar);
Autonomie versus Twijfel/Schaamte (1-3 jaar);
Initiatief versus Schuld (4-5 jaar);
Vlijt/Zelfvertrouwen versus Minderwaardigheid (6-11 jaar);
Identiteit versus Rolverwarring (12-19 jaar);
Intimiteit versus Isolatie (20-39 jaar);
Generativiteit versus Stagnatie (40- 54/65 jaar);
Integriteit versus Wanhoop (50+ jaar).

In dit artikel gaat het om het psychosociale conflict van de 7^e fase van ontwikkeling, omdat de perimenopauze, die ook in deze periode begint, voor extra problemen kan zorgen. En dit ondanks het feit dat er theoretisch geen verband tussen deze twee fenomenen bestaat. Maar omdat beide periodes elkaar overlappen, zullen zowel de psychologische als de hormonale problemen de gezondheid kunnen teisteren.

Psychosociaal Conflict

Het psychosociale conflict in deze fase betekent dat je enerzijds een gevoel van productiviteit en zelfbevrediging kan ervaren als resultaat van je overdenkingen over de voor jou belangrijke dingen. Anderzijds, wanneer je niet het gevoel hebt dat je op jouw manier succesvol bent geweest, kan je een gevoel van stagnatie ervaren, van gevoelens van onproductiviteit en gebrek aan zinvolheid. De verzorging van je kinderen, je man of familie, de bijdrage aan je werk of religieuze instelling, liefdadigheid enz., al deze activiteiten zijn even belangrijk, want als een van deze schakels niet zou bestaan, zou onze maatschappij er ook niet zijn. En toch schijnt het gevoel van stagnatie vele personen, zowel mannen als vrouwen, wereldwijd in deze fase van hun leeftijd te bekruipen. Niet zelden houdt deze leeftijdsgroep zich dan ook bezig met vraagstukken over de zin van leven. In zulke situaties kunnen idealen vergeleken worden met de realiteit en als het verschil groot is, kan dit leiden tot frustratie, eenzaamheid, wanhoop en psychosomatische klachten. In deze periode, zie je ook vaak mannen hun vrouwen verruilen voor jongere dames en vrouwen hun levenskeuzes heroverwegen. Jammer eigenlijk, want je kunt ook door overdenkingen vanuit andere invalshoeken tot andere en zinvolle inzichten in dezelfde situatie komen.

Perimenopauze

Welnu, bij vrouwen komt er een extra probleem bij kijken, namelijk de peri-menopauze. De peri-menopauze is de overgangsperiode die voorafgaat aan de menopauze en is dus een natuurlijk onderdeel van het leven. Het wordt gekenmerkt door hormonale schommelingen, die 5 tot 10 jaar kunnen duren voordat de menopauze ingaat. De fysieke en emotionele symptomen hiervan zijn veelal opvliegers, stemmingswisselingen, lusteloosheid en nutteloosheid. In deze periode kan het aankomende verlies van vruchtbaarheid psychologisch ook een rol gaan spelen in de ervaring van het gevoel van vrouw zijn. Het is daarom begrijpelijk dat er bij vele vrouwen verwarring kan optreden en als zulke vrouwen in relaties zijn, wordt dat van kwaad tot erger, want ook hun libido is dan drastisch afgenomen of verdwenen. Ik vind dat zorgzame vrouwen, vooral moeders, de laatsten zouden moeten zijn om problemen met betrekking tot nutteloosheid te hebben. Zo belangrijk zijn zij voor de instandhouding van onze maatschappij, zowel direct als indirect. Helaas zien zij dat vaak zelf niet in. Volgens een meta-analyse ervaart bijna de helft van de vrouwen in hun vruchtbare periode vanaf ongeveer 40 jaar wereldwijd premenstruele problemen (PMS), terwijl andere onderzoeken suggereren dat meer dan 90% ten minste enkele premenstruele symptomen vertoont. Verder is gebleken dat ongeveer 20% van de vrouwen met ernstige symptomen kampt, die hun leven ontregelen. Hoewel PMS een wereldwijd probleem is, zijn de symptomen per cultuur verschillend. Dit laatste is erg interessant, omdat er vergelijkingen tussen westerse en oosterse landen zijn getrokken.

Andropauze of Penopauze

Ondanks peri-menopauze en menopauze niet bij mannen voorkomen, blijkt dat vanaf ongeveer 40 jaar de testosteronproductie bij hen afneemt, wat kan leiden tot verschillende klachten, zoals stemmingswisselingen, verminderd libido en frustratie, vergelijkbaar met de symptomen van de vrouwelijke perimenopauze. Dus de mannen in deze leeftijdsgroep, die hun vrouwen verruilen voor jongere dames, worden dan afhankelijk van Viagra, figuurlijk bedoeld.

Mijn Bijdrage

Ik heb uit mijn boek “Reviewing a Biography of Each of US” (2009) enkele vragen en oefeningen vertaald in het Nederlands, die belangrijk zijn in dit kader om over te reflecteren. Deze vragen en oefeningen demonstreren ook dat elk mens uniek is en dat daarom elk geval andere oorzaken kan hebben en dus een aangepaste aanpak behoeft. Veel succes toegewenst!

Vragen:

Wat weiger je uit principe om te doen of toe te staan? En waarom?
Wat voor dingen doe je normaal gesproken en sta je toe, maar wat je liever niet doet? En waarom?
Wat zou je niet kunnen goedkeuren? En waarom?
Wat doe je anderen aan wat je niet wilt dat anderen jou aandoen? En waarom?
Wat zou je graag willen doen, maar je doet het niet? En waarom?
Wat zou je op je werk willen doen dat niet mag? En waarom?
Wat moet je op je werk doen dat je liever niet zou willen? En waarom?
Wat zou je werk leuker kunnen maken? En waarom?
Als je kon kiezen, wat voor soort werk zou je dan het liefst willen doen, waar, en waarom?
Als je de keuze had, welke andere keuzes zou je dan in het verleden hebben gemaakt? En waarom?

Oefeningen:

Denk na over de verschillende gedachten, emoties en handelingen die in allerlei situaties bij je opkomen, zoals wanneer je verdrietig, boos, jaloers, onzeker, achterdochtig of agressief bent. Onderzoek of deze gedachten, emoties of handelingen gerechtvaardigd zijn en besef dat je altijd de keuze hebt om te veranderen wat je voelt of wilt doen om te floreren.
Onderzoek je rollen thuis, op het werk, op school, als ouder, als partner, als vriend, enz. en identificeer de rollen waar je je echt ongemakkelijk bij voelt. Stop dan ermee of pas ze aan.
Bekijk je leven als een televisiefilm en vraag je af wat andere kijkers ervan zouden vinden.

Zelfkennis begint met het verkennen van de Persona (je sociale masker), gevolgd door de Schaduw (je slechte zijde), en dan je vrouwelijke en mannelijke kanten.