De samenleving en ruim 800 scholieren worden in maart geïnformeerd over de gedwongen verhuizing van Marrongemeenschappen bij de aanleg van het stuwmeer. Het initiatief komt van het Nederlandse nationale museum voor architectuur, design en digitale cultuur (Nieuwe Instituut) Rotterdam.
“Vincent van Velsen, geboren uit een marron vader, heeft van en via zijn vader vele verhalen gehoord over de aanleg van het stuwmeer en de stuwdam en het leed dat daardoor is berokkend aan de bevolking die gedwongen moest verhuizen”, zegt Siegmien Staphorst, voorzitter van NAKS. “Het feit dat deze problematiek nu nog maar nauwelijks wordt besproken, heeft hem getriggerd om middels het opzetten van een expositie meer info te verstrekken over deze problematiek.” Het Nieuwe Instituut heeft NAKS vorig jaar benaderd om de expositie te hosten. “NAKS onderschrijft dat het noodzakelijk is om deze informatie onder de aandacht te brengen van de Surinaamse bevolking”, geeft Staphorst aan.
De Sungu Kondre Expositie – met de titel Sungu Kondre/ Verzonken Leven – is een diepgaande reis door persoonlijke verhalen, historische achtergronden en hedendaagse inzichten van de inwoners van ruim 1560 km² dat in 1964 onder water kwam te staan door de aanleg van het Willem Johan van Blommesteijnmeer voor de bouw van de waterkrachtcentrale bij de Avobaka stuwdam. Het woongebied van ruim 5000 inwoners verdween onder water en de Marrons werden gedwongen te verhuizen, wat ook bekendstaat als de grootschalige transmigratie.
De tentoonstelling is samengesteld door Vincent van Velsen en ontworpen door Frédérique Gagnon en combineert interviews met overlevenden, archieffoto’s, ontwerptekeningen en documentaires om de blijvende sociale, culturele en ecologische impact van deze historische gebeurtenis te belichten. Er is ook een gelijknamige film gemaakt door kunstenaar en filmmaker Miguel Peres dos Santos. Peres dos Santos heeft gebruikgemaakt van een combinatie van archiefbeelden en actuele opnamen. De film handelt over de historische beeldvorming rond de bouw van de stuwdam en de massale volksverhuizing van de Marrons. De film is tijdens de expositie ook te zien.
Sungu Kondre-Verzonken Leven staat ook stil bij de veerkracht en vindingrijkheid van de Marrongemeenschappen, waaronder de Saramaccaners en Ndyuka. “Hun geschiedenis en aanpassingsvermogen bieden inspiratie, vooral in een tijd waarin mens en natuur steeds meer onder druk staan”, aldus NAKS en het Nieuwe Instituut.
De expositie kent een lijvig programma. Want er is ook een scholenprogramma aan verbonden en een paneldiscussie met Jack Menke, Erney Landveld, Ludwig Mendelzoon, Franklin Jabini en Egbert Fonkie. Van 28 februari tot en met 13 maart wordt een scholieren expo gehouden. Leerlingen van diverse VOJ-scholen uit Paramaribo, Commewijne en Para worden geïnformeerd met lesbrieven, films, presentaties (door Jongeren) en een quiz. Enkele scholieren worden getraind om het verhaal over de verdronken dorpen te kunnen presenteren aan hun leeftijdgenoten.
“Dit wordt van belang geacht omdat deze materie niet of nauwelijks wordt behandeld bij het vak geschiedenis van diverse onderwijsniveaus. Bij deze training zal aandacht besteed worden aan de creatieve wijze van overdracht van de kennis”, aldus NAKS in een persbericht. De leerlingen die de expositie bij NAKS zullen bezoeken, komen uit Paramaribo, Commewijne en Para. Voor scholieren uit het Brokopondodistrict wordt een aparte mini-expositie gehouden in de periode 25 februari tot en met 1 maart.
De paneldiscussies zijn gepland op 21 en 26 maart in het NAKS centrum. Daarbij kan het publiek meer informatie halen, samen denken en praten over het onderwerp. De expositie wordt op 28 februari in het Naks Centrum geopend met genodigden en zal lopen van 3 tot en met 31 maart 2025.
