“Het gaat niet goed met de nierzorg in Suriname. Ons land telt een ongekend hoog aantal dialysepatiënten dat alleen maar lijkt toe te nemen. In de afgelopen decennia zijn er honderden bijgekomen; inmiddels telt Suriname achthonderd dialysepatiënten, per capita drieënhalf keer zoveel als Nederland. Nierdialysecentra, particulier en via de overheid, zijn de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond geschoten. Het is duidelijk dat Suriname kampt met een nierepidemie en een nierzorg die op één nier loopt; geen situatie om trots op te zijn”, een passage uit Parbode. Om specifiek te zijn de septembereditie uit het jaar 2022. Nu zijn we een jaar verder en het gaat nog steeds niet goed met de Surinaamse nieren.
Anatomie van de menselijke nier
De nieren zijn complexe orgaansystemen met vitale functies in het menselijk lichaam. Het menselijk lichaam bevat twee nieren, gelegen aan weerszijden van de wervelkolom, onder de ribbenkast. Elke nier is verdeeld in een buitenste cortex en een binnenste medulla, beide met specifieke functies. De functionele eenheid van de nier wordt gevormd door nefronen, die bestaan uit een glomerulus(nierfiltertje) en een nierkanaaltje (nierfilter systeem). Er zijn ongeveer één miljoen nefronen in elke nier. De nieren filteren het bloed om afvalstoffen, overtollig zout en water te verwijderen. Dit proces begint in de glomerulus, waar bloedplasma wordt gefilterd. Nuttige stoffen zoals glucose, elektrolyten en water worden opnieuw opgenomen in het bloed terwijl het door het nierkanaaltje stroomt. De nieren reguleren de concentratie van urine om de water- en elektrolytenbalans in het lichaam te handhaven. Door het beïnvloeden van de hoeveelheid water die wordt uitgescheiden, spelen de nieren een cruciale rol bij het reguleren van de bloeddruk. De nieren hebben ook de cruciale taak om kalium in het bloed te reguleren en produceren ook belangrijke hormonen. Ik ben geen arts, maar ben op zoek gegaan naar informatie zodat u begrijpt hoe belangrijk de nieren zijn. Tijdens zijn afstudeervoordracht op 12 december 2023 heeft internist-nefroloog Khalid Saboerali het heel duidelijk gezegd: “De nieren zorgen ervoor dat de interne, fysieke en chemische omstandigheden in het lichaam zodanig in stand worden gehouden, waardoor het leven mogelijk blijft.” Een internist-nefroloog is een medisch specialist die zich toelegt op de diagnose, behandeling en preventie van nieraandoeningen. Deze unieke combinatie van specialisaties maakt hen deskundig in zowel de interne geneeskunde als de nefrologie, wat cruciaal is voor het begrijpen en aanpakken van diverse nier-gerelateerde gezondheidsproblemen.
Oorzaken nierziekten
Na verschillende betrouwbare websites van diverse internationale ziekenhuizen en medische platformen heb ik de volgende informatie verzameld.
Belangrijkste oorzaken van nierziekten:
Hoge Bloeddruk (Hypertensie): Langdurige, onbehandelde hoge bloeddruk kan de bloedvaten in de nieren beschadigen, waardoor de nieren niet effectief kunnen filteren.
Diabetes Mellitus: Diabetes is een belangrijke oorzaak van nierziekte. Hoge bloedsuikerspiegels (suikerziekte) beschadigen de kleine bloedvaten in de nieren.
Genetische factoren: Sommige nierziekten hebben een genetische basis, zoals polycysteuze nierziekte (PKD) en bepaalde vormen van glomerulonefritis(nierfilterontsteking).
Auto-immuunziekten: Aandoeningen zoals lupus en andere auto-immuunziekten kunnen het immuunsysteem ertoe aanzetten de nieren aan te vallen.
Nierinfecties: Herhaalde of ernstige infecties kunnen leiden tot littekenvorming in de nieren en uiteindelijk nierziekte veroorzaken.
Langdurig Gebruik van Nefrotoxische Medicijnen: Sommige medicijnen, vooral als ze langdurig worden gebruikt, kunnen de nieren beschadigen. Voorbeelden zijn niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID’s) en bepaalde antibiotica.
Nierstenen: Herhaalde vorming van nierstenen kan de nieren beschadigen en de normale werking verstoren.
Aderverkalking (Atherosclerose): Verharding en vernauwing van de slagaders die bloed naar de nieren brengen, kunnen de nierfunctie belemmeren.
Obesitas: Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van nierziekten, mogelijk vanwege hun associatie met diabetes en hoge bloeddruk.
Hiv en AIDS: Het hiv-virus kan de nieren direct aantasten, wat leidt tot nierziekte.
Veroudering: Het verouderingsproces zelf kan bijdragen aan nierfunctieverlies, hoewel het niet noodzakelijk tot nierziekte leidt.
Het is belangrijk op te merken dat sommige mensen een hoger risico lopen op nierziekten dan anderen, en vroegtijdige detectie en mitigatie van risicofactoren zijn cruciaal om de niergezondheid te behouden. Individuen met risicofactoren, zoals diabetes of hypertensie, moeten regelmatig medisch worden gecontroleerd om eventuele tekenen van nierproblemen vroegtijdig op te sporen. Nefroloog Saboerali liet tijdens zijn afstudeervoordracht presentatie doorschemeren dat in Suriname de meeste nierziekten zoals in de wereld hoogstwaarschijnlijk wordt veroorzaakt door Diabetes Mellitus. “Geschat wordt dat ongeveer 30 tot 40 procent van de mensen met diabetes mellitus chronische nierschade krijgen. Waarschijnlijk heeft ongeveer 20 procent van de mensen met hoge bloeddruk in Suriname, chronische nierschade. En een deel van de mensen krijgen nierschade door genetische predispositie”, aldus de medisch specialist. Hij stond ook stil bij nierziekten door de kans op een genmuatie(APOL-1) bij mensen met West-Afrikaanse voorouders. De geschiedenis leert ons dat veel van onze Afro-Surinaamse broeders en zusters West-Afrikaanse voorouders hebben. Het is raadzaam dat deze groep de nieren en bloeddruk in de eerstelijnszorg consequent laten controleren.
Uitdagingen nierziekten Suriname
Nefroloog Saboerali merkte in zijn afstudeervoordracht op dat beschikbaarheid en betaalbaarheid van medicatie een reële uitdaging is. “Dialyse kan soms nodig zijn, helaas om patiënten met chronische nierschade in leven te houden. Dialyse is heel duur. Het enige component wat niet geïmporteerd wordt is personeel denk ik. Gelukkig lukt het nog om patiënten te dialyseren in Suriname met heel veel vlieg- en kunstwerk. En dat komt natuurlijk door het harde werk van het zorgpersoneel en natuurlijk de beleidsmakers die soms wel luisteren denk ik.” Hij gaf ook aan dat Suriname een duurzaam niertransplantatieprogramma ontbeert.
Klimaatverandering en nieren
In Suriname is er de afgelopen dagen veel nieuws geweest over de klimaattop in Dubai (COP 28). Er wordt vanuit het ministerie van ROM ook veel gesproken over koolstofkredieten. Wat echter nergens te lezen valt, zijn de effecten van klimaatverandering op onze nieren. Deze discussie wordt in de wereld al op wetenschappelijk niveau gevoerd. Klimaatverandering kan indirecte effecten hebben op de gezondheid. Verhoging van omgevingstemperatuur temperaturen en extreme weersomstandigheden kunnen de incidentie van bepaalde nier-gerelateerde aandoeningen, zoals uitdroging en hittegerelateerde ziekten, verhogen. Recurrente dehydratie als gevolg van klimaatverandering kan inderdaad het risico op nierschade en nierstenen vergroten. Onvoldoende vochtinname kan leiden tot geconcentreerde urine, wat de vorming van nierstenen bevordert. Daarnaast kan herhaalde dehydratie de normale nierfunctie belasten en het risico op chronische nierziekte vergroten. Voldoende waterinname en bewustzijn van de gezondheidseffecten van klimaatgerelateerde factoren op de nieren zijn van eminent belang.
Inschrijving Nefroloog Saboerali in Surinaams specialisten register lichtpuntje in uitdagende tijden
In bijna alle statistieken van de Wereldgezondheidsorganisatie over risicofactoren voor de zogenaamde NCD’s scoort Suriname met rode cijfers. De werkdruk is ook bijzonder hoog op de internist-nefrologen. Saboerali is een welkome toevoeging aan de sectie nefrologen van de interne geneeskunde in Suriname. Diverse collegae hebben hun blijdschap getoond tijdens zijn inschrijvingsceremonie. De geroutineerde en bekend internist Jivan Adhin van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo (AZP) sprak vol lof over de nieuwbakken nefroloog. Adhin kent hem vanaf zijn tijd als co-assistent en heeft hem ook mogen begeleiden.
Zelfzorg voor gezonde nieren
Voldoende water drinken is essentieel voor het spoelen van afvalstoffen uit de nieren en het handhaven van een gezonde nierfunctie. Beperk de inname van zout en verzadigde vetten. Eet een uitgebalanceerd dieet met veel groenten, fruit en volle granen. Houd de bloeddruk binnen gezonde grenzen. Hoge bloeddruk kan nierproblemen veroorzaken. Voor mensen met diabetes is het belangrijk om de bloedsuikerspiegel te beheersen, omdat hoge niveaus schadelijk kunnen zijn voor de nieren. Overmatig alcoholgebruik kan nierproblemen veroorzaken, dus drink met mate. Roken verhoogt het risico op nierziekten, dus stoppen met roken is gunstig voor de niergezondheid. Lichaamsbeweging bevordert de algemene gezondheid en kan de bloeddruk helpen reguleren.
Reguliere controle van de bloeddruk is cruciaal, omdat hoge bloeddruk een belangrijke factor is bij nieraandoeningen. Eerstelijnszorgverleners kunnen de bloeddruk meten en indien nodig behandeling aanbevelen. Ook kunnen ze bloed- en urinetests bestellen om de nierfunctie te evalueren. Afwijkingen in deze laboratoriumuitslagen kunnen wijzen op mogelijke nierproblemen. Identificatie van risicofactoren zoals diabetes en familiaire geschiedenis van nierziekten kan helpen bij vroegtijdige detectie en preventie. Eerstelijnszorgverleners kunnen patiënten voorlichten over het belang van een gezonde levensstijl, waaronder dieet, lichaamsbeweging en het vermijden van risicofactoren. Bij het detecteren van potentiële nierproblemen kunnen eerstelijnszorgverleners vroegtijdige interventies aanbevelen, zoals verwijzing naar een nefroloog voor verdere evaluatie. Regelmatige monitoring, gezonde levensstijlkeuzes en tijdige interventies kunnen bijdragen aan het voorkomen van nierziekten en het behoud van een optimale niergezondheid. Laten we goed zorgen voor onze nieren.
