Voor politieke partijen die optimaal willen profiteren van de voorgestelde wijzingen aan het Surinaams kiesstelsel, is landelijke deelname aan de verkiezingen van cruciaal belang. Mochten de voorstellen in het rapport van de Studiegroep Aanpassing Kiesregeling aangenomen worden in De Nationale Assemblée, dan zal dit in zekere mate invloed hebben op de verkiezingsuitslag in 2025. Met de voorgestelde wijzingen zal de zetelverdeling geschieden op basis van het landelijk aantal behaalde stemmen. Volgens het rapport dat de studiegroep op 21 maart 2023 aan president Chandrikapersad Santokhi heeft overhandigd, zullen alle districten 1 of 2 vaste zetels toegewezen krijgen.
Echter, wanneer een partij de meeste stemmen op districtsniveau haalt, betekent dat niet automatisch dat de zetels van het desbetreffende district naar die partij gaan. Partijen behalen pas zetels wanneer zij de landelijke kiesdeler hebben behaald. Om het beter uit te leggen: er zijn 51 volksvertegenwoordigers en in totaal brengen 510.000 personen hun stem uit. Dan wordt de kiesdeler vastgesteld op 10.000 (510.000 gedeeld door 51).
Dit betekent dan dat partijen pas in aanmerking kunnen komen voor een zetel in het parlement wanneer ze landelijk meer dan 10.000 stemmen behalen. Als bijvoorbeeld partij ‘Set Sani’ 3500 van de 4000 stemmen in district ‘Pinda Gron’ behaalt, krijgt de partij alleen een zetel toegewezen wanneer zij landelijk meer dan 10.000 stemmen heeft.
Uit de presentatie van de studiegroep is gebleken dat met dit systeem wordt beoogd dat elke stem gelijk is en even zwaar meetelt. Dit met het doel een volksvertegenwoordiging op te leveren die een perfecte afspiegeling is van de politieke stromingen binnen én meningen van het volk. Het is dus de bedoeling dat alleen partijen die maatschappelijk gedragen worden, zitting nemen in het parlement.
Gelet op het bovenstaande kan gesteld worden dat partijen met landelijk de meeste stemmen beter zullen scoren dan partijen met de meeste stemmen in de kleine districten qua kiezersvolk. Dit betekent dat politieke organisaties zich zullen moeten opmaken voor zware competitie in de districten met een grote kiezerspopulatie.
President Santokhi heeft aangegeven dat het haalbaar is om de wijzigingen dit jaar nog goed te keuren in het parlement.
De studiegroep is op 30 augustus 2022 geïnstalleerd door het staatshoofd, na de uitspraak van het Constitutioneel Hof op 5 augustus 2022, inzake wijziging van het kiesstelsel. Zij werd belast met het bestuderen van de uitspraak van het CHof en het aandragen van voorstellen voor aanpassing van de Kiesregeling. Voor de aanpassing van de Kiesregeling is er twee derde meerderheid nodig in De Nationale Assemblée.
President Santokhi heeft aangegeven dat het haalbaar is om de wijzigingen dit jaar nog goed te keuren in het parlement. Hij stelt daarmee de samenleving gerust dat de verkiezingen in 2025 normaal voortgang vinden. Echter kan met alle voorzichtigheid gesteld worden dat de behandeling en aanname van de wijzigingen geen makkelijke opgave wordt, daar aanpassing in zekere mate een grote impact zal hebben op zowel coalitie-, oppositie- als buitenparlementaire partijen.
