Men kan toch niet uitgaan van het feit, dat economen die het vorig regeringsbeleid blijven beschuldigen van wanbeleid, niet bij machten zijn de financiële verslagen te lezen en te begrijpen? De enige constatering die je hieruit kunt trekken is dat er druk vanuit de regering uitgeoefend moet worden om niet de waarheid te verkondigen over de economische situatie van de afgelopen decennia? Welk doel heeft dat?
Als je toch een beetje hersenen hebt, dan kun je alle documenten begrijpen van onze eigen data: nationale en internationale rapportages die aangeven dat de economische situatie van Suriname eind 2019 er best rooskleurig voorstond. Dat feit kun je toch niet negeren en/of criminaliseren? Via de transparantie van de diverse internationale en nationale respectabele instanties kun je de misleidingen al ontkrachten en daar hoef je niet altijd een econoom voor te zijn.
De situatie voor juli 2020:
Als het voormalig regeringsbeleid was doorgezet dan had Suriname een lage inflatie van onder de 6% tot 2024, een economische opbouw van 2,25% tot 2,5% per jaar tot 2024. Er was in april 2020 8,2 Miljard SRD in omloop en de CBvS had nog de taak om de koers stabiel te houden.
Uitbreiding van diverse economische branches: groot- en detailhandel, bouw, hotels, restaurants en productie, terwijl mijnbouw stabiel was gebleven. Verlaging van de werkloosheid onder de 7,6 % in 2018 en verder afgenomen in 2019. Extra investeringen, met name in de infrastructurele projecten, in de gezondheidszorg en in onderwijs, wetenschap en cultuur. Ook op economisch terrein werden er veel maatregelen getroffen om de economie stabiel te houden. Vele NRA-maatregelen werden ingezet: de overeenkomst met de Centrale Amerikaanse bank FED, wat kon na drie maanden inspectie, concept nieuwe bankwet waarin de sociaal economische vooruitgang nog een doel was waarin de economische groei en eerlijke verdeling een must was, projecten die werden uitgevoerd om de staatsbedrijven te optimaliseren, het vermogen van Suriname te gebruiken om staatsinkomen te vergroten etc. Winst bij de CBvS was eind 2019 SRD 38 miljoen wat de staat door goed financieel beleid van de CBvS aan inkomsten erbij heeft gekregen.
De schuldenlast per eind 2019 in Suriname was 86,6 % BBP. Vergelijk dit met landen die geen negatieve status hebben gekregen: Japan 261% BBP(in 2021), USA met 121%, China die zelf veel uitleent, had 77 %, de euro regio had een schuldenlast van 85%, bijna net zoveel als Suriname. Geen enkele deskundige econoom zal daarom een schuldenlast van 86,6% veroordelen, al zul je beleidsmatig altijd maatregelen moeten blijven nemen om die schuldenlast te verkleinen en niet te vergroten.
De staatskas was niet leeg bij regeringsovername zoals het hervormingsplan in 2021 aangaf. Dan moet u weten dat internationale rapportages deze feiten aangeven op een moment dat we nog niet weten dat een paar weken later er olie & gas werd gevonden voor de kust van Suriname. Het is dus zeer merkwaardig, dat de regering en haar zogenaamde deskundige, meningen blijven ventileren die op geen enkele wijze de waarheid recht doen.
De situatie na juli 2020:
De desastreuze gevolgen voor ontregeling van de economie in Suriname zijn voor eenieder inmiddels wel duidelijk met de explosieve koers en prijsstijgingen die zich hebben vertaald in ongekende inflatiestijgingen in de afgelopen jaren. In 2022 rond de 50%, 2021 lag deze stijging op 59,1%, in 2020 lag dit cijfer op 34,9% en in 2019 was dit 4,4%. De voorspellingen zijn dat de koopkracht dit jaar nog steeds achteruit zal gaan.
Volgens de statistieken van de Centrale Bank is de SRD-massa in omloop gegroeid naar 22,5 Miljard SRD. Los van de Centrale Bank van Suriname bevestigt ook het rapport van IMF de overmatige geldcreatie wat de koers omhoog jaagt.
Suriname wordt in 2023 geconfronteerd met een aanzienlijke banencrisis. De impact op de werkgelegenheid en het levensonderhoud is aanzienlijk geweest. De geschatte totale werkloosheid steeg naar 9,9 % in 2022 en wordt ingeschat rond de 12% in 2024. de jeugdwerkloosheid was in 2022 verdubbeld naar 30%. Het verlies van formele banen als gevolg van de huidige crisis heeft waarschijnlijk meer werknemers naar een onzekere baan in de informele economie geduwd, die sterk is gestegen naar schatting 75%. Daardoor versterken informaliteit, armoede en sociale en economische kwetsbaarheid elkaar. Ten slotte wordt verwacht dat de lopende hervorming van de publieke sector zal leiden tot nog een aanzienlijke vermindering van formele banen. (IMF, 2022b)
Een slecht ondernemingsklimaat ondermijnt de ontwikkelingsvooruitzichten van de particuliere sector. Nationale stakeholders merken op dat Suriname laag scoort in internationale en regionale indices wat betreft het gemak van zakendoen en relevante regelgeving (Wereldbank). Er zijn echter aanzienlijke belemmeringen voor het opstarten en ontwikkelen van kleine bedrijven, terwijl veel bestaande MKMO’s en coöperaties zeer kwetsbaar zijn voor economische neergang.
Staatsschuld gegroeid naar 131.8% BBP in februari 2024.
Deze regering geeft aan dat er internationaal andere rekenmethodes zijn om de staatsschuld te berekenen en die vallen lager uit. Is dat manipulatie van cijfers om internationale organisaties op het verkeerde been te zetten? In 2019 was deze berekening niet bekend. Je kunt de staatsschulden niet afbetalen en daarnaast toch blijven lenen, al is het bij het IMF. Dan maak je de schuldenlast echt onbetaalbaar voor Suriname.
Om die hoge inflatie, wat de koers opdrijft, tegen te gaan heeft de regering niet het overtollige geld afgeroomd, maar is o.a. waardepapieren van de staatskas gaan verkopen waardoor het vermogen van de staat Suriname verkleint en men zette de OMO-veilingen eind 2021 hiervoor in.
OMO-Veilingen heeft een rente uitbetaling van de Centrale bank aan de particulieren banken van SRD 5,610 miljard SRD gekost. Machtsmisbruik van banken die het staatsinkomen verkleinen. SRD 5,6 miljard verliest de staat op termijn aan staatsinkomen, dat is een vorm van stelen van het volk van Suriname!
Jim Bousaid, voormalig directeur Hakrinbank, voormalig lid presidentieel commissie OMO-veilingen en niet zo lang geleden opgestapt als voorzitter van de Raad van Commissarissen CBvS, geeft in een interview bij Radio Tamara jl. 7 april o.a. aan: “helaas is de intelligentsia in Suriname op dit moment diep gefrustreerd en bezorgd over de toekomst van het land. Ze worden niet erbij betrokken ondanks veel lip service. En als je dan een beetje kritisch bent, wordt je echt als een schoft of een hond buitenspel gezet”.
Alle deskundige economen moeten weten dat niet alleen het westers model van liberalisme werkt voor Suriname. Andere beleidsvisies als het westers model, kan men niet zomaar afwijzen, negeren en als wanbeleid neerzetten laat staan criminaliseren wat Jim Bousaid ook weer even deed in zijn interview jl. Deskundigheid heeft dan een zeer andere lading gekregen.
Het helpt daarbij niet, om als regering, vele gegevens van Suriname op Wikipedia te vervormen en belangrijke rapporten die het tegendeel bewijzen te laten verdwijnen op Google omdat de internationale en nationale rapportages van onder meer IMF, IDB, CBvS, Algemeen Bureau voor Statistiek, SEOB en EMFI een totaal ander beeld aantonen dan wat beleidsmakers en hun adviseurs de samenleving over de economie voorhouden.
Marie-Louise Vissers
Advies, consultatie en politiek development bureau Mawini
mawinisuriname@gmail.com
Bronnen:
Suriname wil hoge inflatie met waardepapieren te lijf gaan; ANP 15 juni 2022; www.de ondernemer.nl
Website CBvS en haar vele gegevens.
Zie website CBvS: https://www.cbvs.sr/
IMF-rapportages van december 2019, december 2021, december 2023.
Zie website IMF: https://www.imf.org/en/Home
Wereldbank: https://www.worldbank.org/en/home
Decent Work, Landenprogramma, Suriname,2023-2026: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—americas/—ro-lima/—sro-port_of_spain/documents/publication/wcms_871816.pdf
IDB-rapportage over Suriname.
Zie website IDB: https://www.iadb.org/en
Bureau staatsschuld Suriname:
https://www.sdmo.org/documenten/tabellen/statistieken_verloop_staatsschuld/Maand_statistieken/Tabel-2024-3.pdf
Algemeen Bureau voor de Statistiek:
EMFI-documenten Suriname:
https://www.emfi.uk/english/intelligence/suriname
Interview Radio TamaraONE zondag 7 april 2024 met Hr. Jim Bousaid.
SEOB.sr: https://seob.sr/nieuws/seob-heeft-high-level-overleg-met-imf-missie-in-het-kader-van-de-4e-review/
