De verkiezingen in Suriname beperken zich niet tot 25 mei 2025. Dat stelt politicoloog Chander Mahabir, die opmerkt dat velen zich hierin vergissen wanneer ze online reacties over de verkiezingen lezen.
“Men vraagt zich vaak af waarom president Chandrikapersad Santokhi nog in functie is, terwijl zijn partij niet de meerderheid heeft behaald in De Nationale Assemblee (DNA) en op resortniveau. Het proces is echter nog niet afgerond, en de president kan niet abrupt worden vervangen. De nieuwe president wordt pas gekozen nadat de nieuwgekozen DNA-leden zijn geïnstalleerd,” legt Mahabir uit.
Volgens de planning van De Nationale Assemblee zal die installatie plaatsvinden op zondag 29 juni. Het oudste lid, Rabin Parmessar van de NDP, zal als eerste door de president worden beëdigd. Parmessar zal vervolgens als oudste lid ceremonieel de vergadering voorzitten en erop toezien dat alle geloofsbrieven van de gekozen DNA-leden worden onderzocht. Als deze in orde worden bevonden, kunnen de leden officieel worden toegelaten tot De Nationale Assemblee.
Wanneer dat is gebeurd, worden er een voorzitter en vicevoorzitter gekozen. Ook hiervoor zal worden gestemd. “Na de verkiezing van de voorzitter houdt deze een toespraak, waarna hij een nieuwe vergadering zal uitschrijven voor de presidentsverkiezingen,” aldus Mahabir. Partijen die minimaal zeven zetels hebben behaald in de DNA mogen een presidentskandidaat voordragen, ongeacht of zij deel uitmaken van de coalitie of oppositie.
In een persbericht heeft de VHP, de oranje partij, laten doorschemeren dat zij alle mogelijkheden bekijken en zelfs niet uitsluiten om zelf een kandidaat voor te dragen. Kandidaten moeten uiterlijk drie dagen vóór de presidentsverkiezing bekend worden gemaakt, en de benodigde documenten moeten worden ingediend bij de DNA. Naar verwachting zullen de verkiezingen van president en vicepresident plaatsvinden op 8 juli 2025.
De politicoloog benadrukt dat een presidents- of vicepresidentskandidaat niet per se uit De Nationale Assemblee hoeft te komen. Ook een buitenstaander kan worden voorgedragen. “Kijk maar naar Ramcharan Shankar en Johan Kraag – zij zaten niet in het parlement en zijn destijds toch gekozen,” zegt Mahabir. Het is nog niet duidelijk of de VHP een kandidaat zal voordragen, en wie dat dan zou zijn. Opvallend is dat de partij tot nu toe vrij stil is.
Het voordragen van een tegenkandidaat door de VHP is volgens Mahabir toegestaan, zolang het binnen de wettelijke kaders gebeurt. “Dat is hun recht,” zegt hij. Toch leeft bij een deel van de samenleving het idee dat Jennifer Simons, voorzitter van de NDP en mogelijk presidentskandidaat van een nieuwe coalitie, reeds gekozen is als president. Dat klopt echter niet, stelt Mahabir. “Simons is op dit moment slechts een presidentskandidaat. Ze is nog geen president-elect, omdat de verkiezing nog moet plaatsvinden.”
Mahabir geeft aan dat de VHP volgens de kieswet net zoveel recht heeft om een kandidaat voor te dragen als andere partijen, ook al hebben de zes partijen die een intentieverklaring voor samenwerking hebben ondertekend samen 34 zetels. “Die 34 zetels krijgen pas betekenis als ze tot uiting komen in het parlement,” stelt hij. De belangrijkste verkiezingen, namelijk die van president en vicepresident, vinden dus ná 25 mei plaats – verkiezingen waarop de burger helaas weinig directe invloed heeft.
In politieke kringen wordt ook gesproken over het mogelijk forceren van een Verenigde Volksvergadering (VVV), mocht het parlement er in twee stemrondes niet in slagen een president te kiezen. In dat geval worden de gekozen ressortraadsleden en districtsraadsleden erbij betrokken. Volgens Mahabir is hierbij echter geen sprake van ‘forceren’. “Het is geen geforceerde stap; het volgt gewoon uit het kiesproces dat moet worden nageleefd,” legt hij uit.
Een scenario waarbij de voorzitter van het parlement uit de NDP komt en het presidentschap wordt ingevuld door een kandidaat van de VHP, acht Mahabir weinig waarschijnlijk. “De kans daarop is klein, aangezien de VHP niet eens de helft van de RR- en DR-zetels heeft binnengehaald.” Op vragen over een mogelijk geforceerde VVV wil NDP-voorzitter Simons liever niet ingaan, maar ze stelt wel: “Als politieke partij moet je op alles voorbereid zijn.”
Mahabir verwijst ook naar een soortgelijke situatie in 1996. “Toen werd Jules Wijdenbosch gekozen als president namens de NDP, terwijl Jaggernath Lachmon, van de VHP, al een maand eerder als voorzitter van de DNA was gekozen. Lachmon besloot vervolgens zijn functie neer te leggen, waarna Marijke Djwalapersad van de BVD werd gekozen tot voorzitter van de DNA.”
