Op 4 juli jl. werd in Paramaribo het Actieprogramma Herstelbetalingen van Surinaamse Slavenhandel en Slavernij gepresenteerd. Volgens Het Nationale Reparatie Platform, het Marron Platform Suriname en Stichting Masuanary vormt deze nota een historisch keerpunt in de strijd voor gerechtigheid.
Het document bevat een beleidsmatig en financieel onderbouwd voorstel aan de Nederlandse staat voor herstelbetalingen, gebaseerd op de structurele schade die voortkomt uit het koloniale verleden.
Schadevergoeding: niet alleen erkenning, maar ook actie
Suriname is diep getekend door het koloniale verleden. Tussen de 17e eeuw en de afschaffing van de slavernij in 1873 werden honderdduizenden Inheemsen en Afrikanen tot slaaf gemaakt, ge-dehumaniseerd en uitgebuit. Gedurende deze periode werden voor honderden miljoenen euro’s aan goederen uit Suriname geëxporteerd naar Nederland. De baten hiervan vloeiden vrijwel volledig naar de koloniale machten, terwijl nazaten van tot slaaf gemaakten en inheemse volkeren structureel zijn uitgesloten van ontwikkeling.
De formele excuses van de Nederlandse regering in december 2022 waren historisch, maar ontoereikend. Zonder tastbare herstelmaatregelen zoals financiële compensatie, investeringen in ontwikkeling en structurele gelijkheid blijft het verleden doorwerken in het heden. Deze nota biedt een concreet voorstel voor herstelbetalingen aan nazaten van Inheemsen, Afrikanen en aan de Surinaamse natie.
Het actieprogramma sluit aan bij internationale mensenrechtennormen, waaronder de Verklaring van Durban (2001), de CARICOM Reparations Commission en andere relevante regionale instituties.
Brattle-rapport 2023: basis voor schadeberekening
In opdracht van internationale juridische en economische instanties voerde ‘The Brattle Group’ een diepgaande analyse uit naar de totale economische schade door slavernij. Het actieprogramma is gebaseerd op dit gezaghebbende rapport, dat gebruikmaakt van rente-berekeningen en schattingen van verloren arbeid, vrijheid, welvaart en psychisch leed.
Totale mondiale schade door slavernij volgens het Brattle-rapport:
Rentepercentage Totale schade wereldwijd
2,3% $99.900 miljard USD
2,5% $130.743 miljard USD
Suriname is in deze analyse opgenomen als voormalig koloniaal bezit van Nederland dat een prominente rol speelde in het slavernijsysteem.
De acht schadeposten volgens het Brattle-rapport:
Gedurende de slavernijperiode:
Gederfde looninkomsten
Verlies van vrijheid
Lichamelijk letsel
Seksueel en gendergerelateerd geweld
Psychisch leed
Na de afschaffing:
Structurele ongelijkheid in welvaartsopbouw
Compensaties aan voormalige slavenhouders
Rente over de volledige historische periode
Herstelbedrag specifiek voor Suriname:
Rentepercentage Bedrag voor Suriname
2,3% $2.001 miljard USD
2,5% $2.780 miljard USD
Om de onderhandelbaarheid te bevorderen stelt de Surinaamse zijde voor om een korting van 40% toe te passen op het toegekende bedrag, zonder dat dit de morele erkenning van schuld vermindert.
Nationale en internationale strategie: bundeling van krachten vereist
Voor de realisatie van herstelbetalingen is een drieledige strategie nodig: diplomatiek, juridisch en bestuurlijk. Suriname zal internationaal druk uitoefenen voor erkenning en compensatie, en tegelijkertijd nationaal laten zien dat zij deze eerlijk en transparant zal beheren.
Internationaal wordt samenwerking gezocht met CARICOM, de Afrikaanse Unie, de Verenigde Naties en diasporaorganisaties. Ook het Nederlandse publiek zal via diplomatieke kanalen bewust worden gemaakt van het slavernijverleden en de gevolgen daarvan.
Daarnaast wordt gewerkt aan juridische trajecten bij internationale gerechtshoven en mensenrechteninstituten. Suriname zal juridische precedenten verzamelen en samenwerken met gespecialiseerde advocatenkantoren.
“Het is geen gunst, het is ons recht”
Volgens Niavai Johannes, voorzitter van het Marron Platform Suriname, is het essentieel dat Surinamers zich als één front presenteren. “We hebben al eerder samengewerkt, maar er was enige stilstand. Nu gaan we verder als één als het om reparatie gaat. We gaan bij alle betrokken landen aankloppen – niet alleen bij Nederland en Zeeland, maar ook bij Engeland en Portugal. We zijn het er allemaal over eens: de herstelbetalingen moeten plaatsvinden”.
“Het gaat ons niet om contant geld, maar om investeringen in duurzame projecten. Politieke partijen zijn uitgenodigd en we vragen hen om dit punt actief te maken in hun propaganda. De regering die straks aan de macht komt, moet zien dat we hiermee doorgaan. Nogmaals: het is geen gunst. Het is ons recht”.
Tijd voor leiderschap en uitvoering
De feiten zijn duidelijk, de cijfers zijn onderbouwd, en de strategie is uitvoerbaar. Deze nota biedt een blauwdruk voor rechtvaardig herstel en duurzame ontwikkeling. De samenwerkende organisaties roepen politieke partijen, maatschappelijke organisaties en burgers op om de inhoud van deze nota te omarmen en gezamenlijk te strijden voor realisatie van herstelbetalingen aan Suriname.
