December is vaak een moment om terug te kijken. Ook ik heb het gedaan tijdens mijn “kerstreces”, tussen de kerststollen en oliebollen heb ik vooral nagedacht over wat we zien in en met Suriname gebeuren en waarom trad ik in voorjaar 2022 dan in de publieke discussie en wat was mijn rol.
Wat zien we in en met Suriname
Het afgelopen jaar werd mij steeds gevraagd waarom ik nu wel reageer in de media, maar voorheen dat niet deed. Sommigen hebben dat antwoord zelf ingevuld met klassiekers als “hij heeft iets tegen Santokhi” of “hij heeft vast wel iets niet gekregen en dus reageert hij uit wrok” of “hij is een paarse rat”. Wat ik ook maar zei, die sommigen bleven in hun eigen beperktheid en verwrongen denken en geloven.
Ik werd dus bevestigd in mijn observatie dat het in de basis mis is in en met Suriname. Er is sprake van een vertrouwenscrisis, mensen zijn niet betrouwbaar en niet oprecht met land en volk bezig. Ik kwam tot de ontdekking dat Surinamers kennelijk zich niet kunnen indenken dat er ook mensen zijn die onbaatzuchtig kunnen zijn en gewoon voor de eerlijke discussie willen gaan. Dat fenomeen van onbaatzuchtigheid bestaat kennelijk niet in hun wereld. Dit is dus de basis van de moeder der ellende van de samenleving. Niemand – politici, sociale elite, commentatoren en analisten – doet iets voor het land of volk, maar ze worden gedreven door persoonlijk gewin en dat is jammer genoeg kennelijk de norm in Suriname.
In zo’n toxische atmosfeer kun je alleen vooruitgang en ontwikkeling krijgen door een trendbreuk in denken en doen. Hier is de wijsheid van Einstein relevant, namelijk “als je doet wat je deed dan krijg je ook wat je had”. Dus als iedereen in hetzelfde stramien blijft denken en doen, dan komt het land geen stap verder. Daarom is het land na bijna 50 jaar onafhankelijkheid nog steeds een broko parnasi, want alles en iedereen denkt en doet precies zoals ze altijd dachten en deden. Tijd voor breken met oude patronen, tijd voor een trendbreuk. Er moeten mensen opstaan die anders willen handelen. Het kan soms confronterend zijn voor velen, maar verandering kan niet zonder ongemak. Tijd voor mensen die durven om een stap uit de reeks te doen, “stepping away”, stop de verdere vergiftiging.
Mijn motief en rol
In voorjaar 2022, bijna 2 jaar na het aantreden van Santokhi, trad ik, geheel tegen mijn eigen wens in, in het publieke debat. De meeste mensen kenden mij niet, iets wat ik juist erg prettig vond, want ik ben erg gehecht aan privacy en anonimiteit. Zie daar ook de begrijpelijke houding bij velen “wie is deze man en waar was hij al die tijd”. Ik was hier en zag alles. Ik besprak alles doch in persoonlijke en privékringen, maar toen alle commentatoren en analisten plotseling na mei 2020 stil werden, toen de meeste media stil werden en toen de paar critici in Suriname geïntimideerd en gemuilkorfd werden en de blunders van de regering in rap tempo opstapelden dacht ik dat het tijd was om mijn observaties te delen met enkele van de zeer actieve media, analisten, columnisten en commentatoren van voor mei 2020. Ik schrok van hun houding en reacties. Ik heb uren gesprekken en apps aan hen besteed, maar ze hadden geen belangstelling voor mijn observaties over alle blunders, leugens, intimidaties en foute handelingen van de regering, want hun doel was om Santokhi aan de macht te helpen en kennelijk niet om het land en het volk aan een betere toekomst te helpen.
Dit was voor mij het kantelmoment om toch mijn observaties en analyses maar direct met de samenleving te delen en een andere discussie op gang te brengen met als gevolg dat mensen voor het eerst te maken kregen met mij en mijn toon en stijl. Ik koos voor een trendbreuk stijl, iets wat ook nieuw is voor Suriname en Surinamers, want men was gewend om om de hete brij heen te dansen en vaak dingen te zeggen met veel meel in de mond. Mijn gedachte was dat ik dat niet moest doen want Suriname heeft iets anders nodig. Iets anders, en waarom? Omdat de ellende zo opzichtig is en er zo dik bovenop ligt dat zelfs een kind van de lagere school het kan zien en door heeft en presteren de politici, commentatoren en analisten dat te ontkennen of te verdraaien.
Als bijvoorbeeld USD 3 miljard schuld door iedereen als een schuld van USD 4 of 5 miljard verteld wordt dan zijn er 2 opties: (1) of de mensen zijn echt gebrainwasht en ze zien het echt niet of (2) de mensen zijn doorgewinterd met hun leugens bezig. Beide opties zijn zorgelijk. In beide gevallen moet je de analyse dan op een confronterende manier brengen. Tra fas no de. Nuanceringen en swit’ mofo talk kunnen later wel, nu moest het even stevig. Zo begon ik met artikelen en interviews en dat heb ik 1,5 jaar gedaan met steeds de opmerking dat ik direct stop zodra de voor mei 2020 zo kritische media, commentatoren, columnisten en analisten weer kritisch worden en uit de tas van de regering komen en die kritischer durven te begeleiden. Het was en is niet mijn bedoeling om mensen te beledigen, maar wel om ze flink wakker te schudden, zodat ze niet herhalen wat ze al jaren herhalen. Tra fas no de, sorry.
Trendbreuk weg voorwaarts
De hoop is dat de groep van voor mei 2020, de zo kritische media, commentatoren, columnisten en analisten aan de ene kant en Santokhi en de overige politici aan de andere kant, wat aan reflectie en zelfreflectie hebben gedaan tijdens de Kerst en in 2024 en op weg naar de verkiezingen van 2025 ander gedrag laten zien. Dat is mijn hoop. Dan is mijn rol en inbreng niet meer nodig en gewenst, dan kan ik in alle rust in mijn hangmat liggen snurken – een woord dat ik velen heb toegedicht -en dan heeft Suriname geen last meer van mij. Dat hoop ik en dat wens ik Suriname ook toe. Met nadruk wil ik stellen dat het mij niet om mensen als persoon gaat maar om de mens in de rol. Santokhi als persoon is misschien een hele leuke man, maar als president moet hij kritisch en stevig beoordeeld worden, dat is in zijn eigen en in landsbelang.
Rest mij voor nu niets anders dan heel Suriname een gezegend jaar en veel wijsheid toe te wensen. Durf het anders te doen, durf “to step away”, wees de trendbreuk die Suriname zo hard nodig heeft. Blijven doen en denken als voorheen gaat het land echt niet verder brengen. Einstein zei “de wereld vergaat niet door degene die ‘evil’ doet, maar vergaat door toedoen van degene die de andere kant opkijkt als er ‘evil’ is”. En Einstein was geen gekke man toch.
Hikmat Mahawat Khan
