Vastgeroeste keuzes en bevroren toekomst

En op de vraag over wat er mis is met ons land, varieert het antwoord dan ook sterk: van de regering die naar huis moet, tot aan de Grondwet die gewijzigd moet worden en zelfs de bevolking die veel groter had moeten zijn.

Maar, als je het vraagt aan Steven Coutinho, ex-directeur van de Surinaamsche Bank,  ligt het allemaal aan de keuzes die wij maken. Dezelfde besluiten die ten grondslag liggen aan de formulering van een duidelijke visie voor de ontwikkeling van het land. “Helaas, dat is de afgelopen 100 jaar hetzelfde gebleven. En als dat niet veranderd, zullen wij over 40 jaar nog steeds praten over hoe het anders moet”, stelt Coutinho.

Suriname heeft in de afgelopen tientallen jaren turbulente tijden meegemaakt; crisis op crisis met korte tussenpozen, waarbij het economisch soms weer even goed leek te gaan. De denkbeeldige rollercoaster-ride beeldt Coutinho met de handen uit, wanneer hij praat over de fluctuering van wereldmarktprijzen van natuurlijke hulpbronnen, in vergelijking tot de bijna symmetrische trend van het bruto nationaal product, in de achter ons liggende jaren.

Als het gaat om goud, hout, bauxiet, olie of gas; de regel is vrijwel steeds hetzelfde. Het is evident dat er periodes zullen zijn van hoge en lage prijzen. En wanneer een economie geheel daarvan afhankelijk is, zal welvaart zich op precies dezelfde wijze gedragen, met pieken en dalen, het fundament voor economische instabiliteit. Het idee van ‘baas in eigen huis’, ten spijt.

Suriname is niet uniek in het verschijnsel van een falende economie bij grote hoeveelheden aan natuurlijke hulpbronnen. Er zijn talloze voorbeelden van landen die arm zijn, ondanks hun grote reserves aan natuurlijke hulpbronnen. Coutinho: “Het is slechts een handjevol landen die het op de juiste wijze aangepakt hebben. We hebben de kans dus tegen ons als we kijken naar hoe het loopt in de wereld.”

En juist daarom vindt hij dat het wiel niet opnieuw hoeft te worden uitgevonden. Men zou ervoor moeten willen kiezen om over te gaan tot diversificatie van de economie. Want, ook hiervan zijn er voorbeelden in de wereld.

Diversificatie, maar wel de juiste sectoren

Maar voordat diversificatie überhaupt kan plaatsvinden, moet er eerst een visie zijn over het te bereiken doel. Leiders moeten eerst afstappen van het uitgangspunt dat natuurlijke hulpbronnen de basis voor welvaart vormen. Het draait volgens Coutinho allemaal om het toevoegen van waarde aan de juiste sectoren, waarin zoveel mogelijk werkgelegenheid ontstaat en er hoger dan het gemiddelde salaris betaald wordt. Bermuda maakte de keus om te investeren in een re-assurance sector, waar verzekeringsmaatschappijen wereldwijd herverzekerd kunnen worden.

IJsland nam het besluit om zich te ontwikkelen in de grensoverschrijdende financiële/bancaire sector. In beide gevallen zijn wetgeving, infrastructuur en investeringen gericht geweest op de ontwikkeling van deze specifieke sectoren. De inkomsten daaruit zijn immens. Hiermee wenst Coutinho aan te geven, dat indien de keus gemaakt wordt om te diversifiëren er sectoren uitgekozen dienen worden, waarin geïnvesteerd wordt in wetgeving, de juiste infrastructuur, arbeidskrachten en gericht onderwijs.

De juiste soep met de juiste ingrediënten

Het gaat er bij Coutinho in beginsel om dat het pas anders kan lopen met Suriname, als er andere keuzes worden gemaakt. Zo verwijst hij naar het idee dat beleidsmakers het vaak hebben over leningen in relatie tot ontwikkeling. Er is nog een te grote leencultuur in ons land; ‘van moesje in de buurt tot aan bedrijven en zelfs het land’, zegt Coutinho. En dat, terwijl er tig van andere manieren zijn om middelen aan te trekken.

Een daarvan is het eigen vermogen, de zogenaamde equity-investeringen. De juiste wetgeving voor het faciliteren van dergelijke investeerders, ontbreekt. Het investeren in het aandelenkapitaal heeft, volgens Coutinho, grotere voordelen dan lenen. Zo vervalt de verplichting tot het terugbetalen van een schuld en wordt er vaak ook menselijk kapitaal (kader) aangeleverd.

De juiste soep met de juiste ingrediënten: de juiste keuzes, diversificatie van de juiste sectoren, hogere salarissen, gerichte wetgeving en infrastructuur, kader en de mogelijkheid voor equity-investeringen, ziet Coutinho als een van de pijlers voor ware welvaart. “Anders blijven we gewoon doen wat we al 50 jaar doen, terwijl wij hopen dat we een andere uitkomst krijgen”, zegt Coutinho.

Leiderschap

Tijdens zijn directeurschap bij de Surinaamsche Bank, heeft Coutinho zich ervan overtuigd dat het niet mogelijk is om alle neuzen in een richting te krijgen. Hij vindt dat een richting bepaald dient te worden en dat het zo goed mogelijk moet worden uitgelegd, zodat er begrip daarvoor en duidelijkheid daarover is. Om dat te kunnen, moet er wel een leider zijn die standvastig is op het uitgezette traject en de te realiseren doelen. “Je hebt drie groepen mensen: zij die tegen jouw visie zullen zijn, zij die neutraal blijven en zij die erachter staan. En als leider zal je daarmee moeten omgaan. Maar, je kan niet alles zijn voor iedereen; je moet een keuze maken, daarom ben je gekozen als leider. Dit geldt ook voor de ontwikkeling van een land”, zegt Continho, waarna snel de naam van de overleden oud-leider van Singapore valt ter illustratie: Lee Kuan Yew, die het land ontwikkelde tot wat het geworden is, met gepaste autoritaire leiderschapskwaliteiten.

Patriottisme

Coutinho verzucht als hij praat over de manier, waarop Surinamers met elkaar omgaan. Hij vindt dat er moet worden afgestapt van de cultuur waarin burgers elkaar afbreken. De focus moet gericht zijn op de opbouw van het land en niet op de belangen van enkele individuen. Coutinho: “De issue is dat de belangen van enkelen ten koste gaan van de belangen van het volk. We moeten ons focussen op dit land en ophouden om elkaar te verdelen langs etnische, economische, en partijpolitieke lijnen. Dat haalt allemaal de aandacht weg van één ding: dit land”. Zonder het concreet te noemen, legt Coutinho de vinger op de zere plek, het ontbrekende patriottisme is dit Suriname.

Toch twijfelt hij er niet aan, Surinamers kunnen het. Dat bewijzen wij bij het aannemen van een baan in het buitenland. Maar ook als wij iets ondernemen buiten ’s lands grenzen. “Het heeft dus niets te maken met het Surinamer zijn. Wij moeten gewoon de juiste keuzes maken, de juiste visie formuleren en de onderdelen van het puzzelstukje invullen. En over een paar jaar kijken we naar onszelf en zeggen wij: “Surinamers kunnen het. Dat is een Suriname waarin wij kunnen leven”, zegt Coutinho nogal optimistisch.