De Oelemarie rivier en omgeving is voor het eerst in de geschiedenis volledig in kaart gebracht. Dit is gedaan door de Wayana Inheemse gemeenschap onder coördinatie van de Stichting Mulokot.
Van 2 tot en met 10 maart was een team bestaande uit werknemers van Mulokot, extern consultant Giorgio Awankaroe en dorpsbewoners van de dorpen Apetina en Kawemhakan, op expeditie geweest naar de Oelemarie in het zuidoosten van Suriname, via de Lawarivier welke overgaat in de Litani. Mulokot heeft van 2020 tot en met 2022 een reeks expedities uitgevoerd naar de Litani/Lawa, Litani/Tumac Humak Gebergte & Pad naar Brazilië en de Palumeu/Kasikasima. Dit is gedaan om het Wayana-gebied te demarkeren en in kaart te brengen. In augustus 2022 heeft de organisatie de kaart van het Wayana-gebied gepresenteerd aan de gemeenschap. Het gebied heeft een totale oppervlakte van 24.865 vierkante kilometer en beslaat ongeveer 15% van Suriname.
De tweede fase van het “mapping” project is het “Bio-cultureel monitoring systeem (BMS)”, waarbij de traditionele kennis van de voorouders en orale overleveringen gedocumenteerd wordt. Heilige gebieden, jachtgebieden en historische nederzettingen worden in kaart gebracht. Hiermee wordt voorouderlijke kennis behouden. Voor 2024 zijn er, afhankelijk van de waterstand, in juni en juli nog expedities gepland. Het gaat dan om de Pimpakreek, Rosevelt Piek en de Magneetrots. Deze gebieden bevinden zich in de omgeving van Apetina.
De Wayana Inheemse Gemeenschap
De Wayana’s zijn een Inheems volk die wonen in het noordelijke Amazone regio, te weten: Suriname, Frans-Guyana en Brazilië. In Suriname wonen de Wayana’s nabij de oevers van de Lawa, Litani, Oelemari en boven Tapanahony in het diepe Zuidoosten van Suriname. De voorouders kwamen in de achttiende eeuw uit het zuidelijk buurland en hebben de dorpen Apetina (Puleowime), Palumeu en Kawemhakan (Anapaike) gesticht. Door de jaren heen, is het volk drastisch afgenomen in getallen vanwege onder andere oorlogen en ziektes. Momenteel telt Suriname ongeveer 800-900 Wayana’s. Tezamen met Frans-Guyana en Brazilië is het totaal geschat op 2500 inwoners.
Mulokot
De Stichting Mulokot, opgericht in april 2018 onder leiding van Granman Ipomadi Pelenapin van de Wayana-bevolking, is het werkarm van het traditioneel gezag van de Wayana’s. De organisatie richt zich op het bevorderen van duurzame ontwikkeling binnen alle dorpen, te weten: Kawemhakan, Apetina, Lensidede, Kumakhapan, Palumeu, Tutu Kampu, Akani Kampu, Halala Kampu and High Five Kampu.
Mulokot voert uitsluitend projecten uit die daadwerkelijke ontwikkeling brengen in de Wayana-dorpen. De organisatie werkt met eenieder samen, zolang de Wayana FPIC-protocollen worden gerespecteerd. De stichting is de wettelijke en uitvoerende tak van de dorpshoofden. Wij adviseren en coördineren projecten in nauw overleg met het traditioneel gezag. De stichting coördineert de samenwerking met de overheid en met NGO’s en onderhoudt ook een netwerk met experts in en buiten Suriname. Mulokot en haar bestuur bestaan uitsluitend uit leden van de Wayana-gemeenschap. De Granman, samen met andere dorpshoofden, beslist wie deel zal uitmaken van het bestuur.
