In de eerste helft van december 2019 maakte een Amerikaans ratingbureau bekend dat 260 miljoen US-dollar van de kasreserves bij de Centrale Bank van Suriname (CBvS) was gebruikt om regeringsuitgaven te betalen. Kort daarna verschenen in de media twee facturen waaruit bleek dat de governor van de bank, Robert van Trikt, twee dienst auto’s had gekocht voor 425.000 US-dollar.
Op 27 januari stelde de voorzitter van de raad van commissarissen van de CBvS, Vidjai Kirpalani de president van Suriname, Desi Bouterse, op de hoogte van de ontwikkelingen bij de CBvS. Kort daarna deed Kirpalani namens de regering aangifte bij de fraude politie. Van Trikt werd met verplicht verlof gestuurd en vervolgens ontslagen. Op 6 februari 2020 werd hij opgesloten door de politie van het station Richelieu in het district Commewijne, nadat hij gevolg had gegeven aan de oproep om zich aan te melden.
Geldtekort
Vanaf haar aantreden had de regering Bouterse-1 voortdurend een tekort aan financiën. Dat kwam omdat de kosten van alle projecten die ze uitvoerde het veelvoudige kostten dan de werkelijke waarde. Voorbeelden daarvan zijn de Na Schoolse Opvang en Carifesta. Maar ook bij parastatale bedrijven deed dit zich voor. Zo liepen bij Staatsolie de kosten voor de uitbreiding van de raffinaderij die begroot was voor 750 miljoen US-dollar uit tot ruim 1,5 miljard met rente. Bij Newmont betaalde Suriname 300 miljoen US-dollar, ofwel de helft van het investeringsbedrag voor 20 procent aandelen in het bedrijf. Volgens nieuwssite Starnieuws wilde de regering Bouterse zelf 400 miljoen US-dollar betalen, maar vanwege kritiek van De Nationale Assemblee (DNA) ging dat niet door.
De regering leende steeds meer bij lokale banken, particulieren en bij internationaal organisaties om haar uitgaven te betalen. Het lenen kon na augustus 2019 niet meer. Vervolgens sloot het Ministerie van Financiën, in oktober 2019, een overeenkomst met de CBvS. Daarbij werd overeengekomen dat zij, ter aflossing van haar schuld van ruim twee miljard SRD, haar recht op de royalty’s bij IamGold aan de bank afstond. Echter gaf de minister van Financiën, Gillmore Hoefdraad eind november 2019 aan Van Trikt, overigens de hoogste monetaire autoriteit, de opdracht om SRD twee miljard SRD op de rekening van Financiën over te maken. Dat geld had de Bank niet en het ministerie had het ook niet te goed bij de Bank. Vanwaar kwam de hierboven genoemde twee miljard SRD of 260 miljoen USD?
Rol van DNA
DNA heeft als wettelijke taak de regering te controleren. Het parlement heeft van 2010 tot 2020 – de periode van twee regeringen-Bouterse – alle informatie gehad omtrent de uitgaven en inkomsten van de Staat en zal ook gezien hebben dat de regering steeds leende om haar uitgaven te betalen. Bovendien gaf president Bouterse kort vóór de verkiezingen van 25 mei 2015 te kennen dat de financiële situatie van de regering precair was. Hoe komt het dat zowel de oppositie, als de coalitie in de assemblee niet eerder door had wat er werkelijk met het geld van de Staat gebeurde?
Vanaf 2016 kon de regering moeilijk geld lenen en Staatsolie moest uit haar reserves met 40 miljoen US-dollar tegemoetkomen. In dezelfde periode werd CBvS-governor Glenn Gersie door minister Hoefdraad, verboden jaarverslagen van de CBvS te maken, zoals bleek uit een interview van Gersie met radio ABC. Waarom heeft hij, met de Bankwet in de hand, die opdracht uitgevoerd? Waarom heeft DNA, onder leiding van Jennifer Simons, geen rekenschap gevraagd aan de regering.
Van Trikt zondebok
Dat Van Trikt zich schuldig heeft gemaakt aan zaken die moreel-ethisch en rechtens niet zuiver waren, zoals de aankoop van het Blauw Meer verkavelingsproject van Assuria/De Surinaamsche Bank, staat als een paal boven water. Van Trikt betaalde daarvoor 20 miljoen US-dollar, zonder dat Assuria/DSB-eigendomsdocumenten had overgelegd. Maar de 260 miljoen US-dollar uit de kasreserves, die hij over maakte voor de regering Bouterse-2, zodat die de staatshuishouding en andere vreemde uitgaven kon betalen, was veel meer dan wat Van Trikt zelf onwettig zou hebben uit gegeven. En die handeling van de toenmalige regering is minstens even crimineel. Immers de regering en de governor wisten dat de kasreserves in bewaring bij de CBvS was gegeven, zoals de wet dat voorschrijft.
De bedoeling daarvan is dat als de banken in financiële problemen geraken de burgers die hun geld aan de banken hadden toevertrouwd, tenminste een deel daarvan zouden terug kunnen krijgen. Stel dat de banken in januari 2020 door de heersende ontrust in de samenleving als gevolg van de berichten in de media, in problemen waren geraakt. Wat zouden de CBvS en de regering doen? De rol van DNA als controleur van de regering was dus niet minder verfoeilijk. En de recente beweringen van de toenmalige DNA-voorzitter, nu NDP-voorzitter, Jennifer Simons tijdens een ‘ondro oso’ vergadering dat de kasreserves niet waren gestolen zijn nog verfoeilijker. Want daarmee laat zij Van Trikt alleen opdraaien voor handelingen die hij in opdracht van de regering heeft uitgevoerd.-.
Kenneth Sukul
