De World Stroke Organization heeft 29 oktober uitgeroepen tot World Stroke Day oftewel Wereld Beroerte Dag. Voor het jaar 2021 en 2022 wordt het accent gelegd op de awareness van de symptomen/klachten van een beroerte en de noodzaak deze snel te herkennen, waardoor snel en tijdig adequate en optimale stroke behandeling en zorg geleverd kan worden.
Een beroerte of Cerebrovasculair Accident (CVA) wordt veroorzaakt door een beschadiging van een bepaald deel van de hersens als gevolg van het wegvallen van de bloedvoorziening naar dat hersengebied door een verstopping of scheur in een bloedvat van de hersenen. Bij een verstopping spreekt men van een herseninfarct en bij een scheur in een bloedvat is er sprake van een hersenbloeding. Afhankelijk van het aangetast hersengebied kunnen verschillende (lichamelijke) klachten ontstaan die kortdurend of permanent kunnen zijn, welke voor invaliditeit kan zorgen in het dagelijks leven van de persoon.
Ongeveer 3 op de 100 mensen blijft leven met een beroerte in het stedelijke gebied van Suriname (1).
De Vereniging Verder na een Beroerte (afgekort VVB) heeft het tot zijn prioriteit gemaakt om de patiënt met een CVA en de mantelzorgers te voorzien van informatie/ hulp en komt verder op voor de belangen van haar leden. Tevens stimuleert zij onderzoek op gebied van een CVA.
Het Academisch Ziekenhuis Paramaribo beschikt sinds 2017 over een Neuro High Care Unit/ Stroke unit waar volgens de internationale richtlijnen en protocollen Stroke behandeling en zorg geleverd kan worden. Alhoewel er de afgelopen 5 jaren veel ontwikkelingen zijn geweest betreffende de acute stroke zorg in Suriname, is men nog steeds niet voldoende op de hoogte over het tijdig herkennen van de symptomen van een beroerte en de noodzaak voor het spoed doorsturen of aanmelden van stroke patiënten bij een ziekenhuis waar er optimale en acute stroke zorg geleverd kan worden.
De vakgroep neurologie Suriname heeft samen met de Stichting Postacademisch Onderwijs Geneeskunde Suriname (SPAOGS) het initiatief genomen om in het kader van de stroke awareness alvast een mini stroke symposium te organiseren voor de huisartsen, welke eind november gehouden zal worden. De bedoeling is om behalve de awareness te bevorderen bij de eerste lijn gezondheidswerkers voor het tijdig herkennen en doorsturen van mensen met een beroerte, ook aandacht te besteden aan de primaire en secundaire preventie van een beroerte. De huisartsen/ eerste lijn gezondheidswerkers spelen hierbij een heel belangrijke rol.
Ter voorkoming van een beroerte dient men bewuster om te gaan in het dagelijks leven bij het consumeren van voedsel en drank, waarbij gelet moet worden op de inname van suikers, vetten, zout en alcohol. Tevens is stoppen met roken en voldoende lichaamsbeweging belangrijk bij het voorkomen van een beroerte. Terwijl we weten dat suikerziekte en verhoogde bloeddruk de boosdoeners zijn voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, waar een beroerte onder valt, blijft men denken dat deze “silent killers” vanzelf zullen verdwijnen als we slechts af en toe letten op wat we eten en drinken. Een studie verricht door Nahar et al. (2018)(2) laat zien dat Surinamers een negatieve voedingstraditie hebben, waarbij er een duidelijke toename is in consumptie van zout, vet, toegevoegde suikers en dierlijke voedingsproducten met daar tegenover een daling van totale inname van granen en vezels bij jongeren in vergelijking met ouderen.
Multipele studies (3,4,5,6) wereldwijd tonen aan dat een groot deel van de CVA-gevallen toe te schrijven zijn aan roken, suikerziekte en een verhoogde bloeddruk.
Door meer onderzoek te verrichten onder de lokale bevolking zou men een beter beeld kunnen krijgen over de verschillende risicofactoren die een rol spelen om een beroerte te krijgen in Suriname en kunnen strategische plannen en acties geïnitieerd worden die uiteindelijk kunnen leiden tot vermindering van de economische en klinische belasting van het geheel zorgstelsel.
Voor nu zijn de volgende zaken sterk aan te bevelen en direct toe te passen in het dagelijks leven:
1) Voeg geen extra zout (en suikers) toe bij het voorbereiden van uw warme maaltijden, indien u bekend bent met hoge bloeddruk en suikerziekte en let op de inname van vetten.
2) Probeert u minimaal drie keren per week gedurende 30-45 min te bewegen: lopen/ fietsen.
3) Kies liever voor water in plaats van zoethoudende dranken (zelf kokoswater in de winkel bevat toegevoegde suiker!)
4) Matig het gebruik van alcohol en stop met roken.
Suggestie en advies voor de mensen die een beroerte hebben doorgemaakt: sluit u aan bij de VVB. Sinds kort is de VVB gestart met aangepast zwemmen voor mensen met een beroerte op de laatste zaterdag van de maand bij het Revalidatiecentrum Paramaribo aan de Margarethalaan 46. Doe mee!
– dr. Ameerani Jarbandhan (Fysiotherapeut en Hoofddocent, Faculteit der Medische Wetenschappen)
– drs. Warisha Koendan (Neuroloog, Academisch Ziekenhuis Paramaribo en docent Neurologie, Faculteit der Medische Wetenschappen)
Referenties
1. Jarbandhan A. et al., Prevalence of self-reported stroke in association with ethnic background within a multi-ethnic population in Paramaribo, Suriname: results from the HeliSur study. Neurology Asia, 2016;21:303-10.
2. Nahar-van Venrooij L. et al., Adequate and excessive food consumption in Suriname: a multiethnic middle-income country. Int J Public Health. 2018 Dec;63(9):1059-1069.
3. Setyopranoto I. et al., Prevalence of stroke and associated risk factors in sleman district of Yogyakarta Special Region, Indonesia, Stroke Res. Treat., vol. 2019, 2019, pmid:31186829
4. https://www.carpha.org/More/Media/Articles/ArticleID/529/World-Stroke-Day
5. https://www.scielosp.org/article/rpsp/1998.v4n4/233-237/
6. https://globalheartjournal.com/articles/10.5334/gh.1114/
