Nieuwe mediators klaar om conflictoplossing in de Surinaamse samenleving te versterken

Aangezien conflicten steeds vaker op elk niveau in de samenleving voorkomen, is dat een heel goede uitweg wanneer de spanningen zo hoog oplopen dat verdere communicatie onmogelijk lijkt. Suriname is sinds de afgelopen week tien van zulke professionals rijker.

De Stichting Mediation Professionals Suriname (MPS) en het Centrum voor Democratie en Rechtspleging (CDR) bundelden hun krachten en startten met de eerste geheel door en in verzorgde Basisopleiding tot Mediator. MPS zorgde voor de inhoud van de opleiding en CDR voor de faciliteiten. Gedurende drie maanden zijn tien participanten met uiteenlopende professionele achtergronden, door ervaren lokale mediation professionals intensief onderwezen en begeleid. De eerste groep nam op 6 augustus j.l. hun certificaat in ontvangst.

Faciliterende rol

Een van de docenten was Maisah Burleson, Arbeidsrechtsjurist, HR-specialist en Mediator. Zij benadrukt dat het een faciliterende rol betreft. ”Partijen kiezen hun eigen oplossing, omdat ze niet meer met elkaar kunnen communiceren, ondersteunt, faciliteert, helpt en begeleidt de mediator de conflictpartijen om elkaar weer te kunnen verstaan”. Zij legt uit dat er hier technieken voor zijn, die tezamen met vaardigheden en houding van de mediator worden ingezet om hen ertoe te bewegen elkaar te verstaan en zelf naar een oplossing te zoeken.

De tussenpersoon is geen partij en heeft geen enkele belang bij hetgeen de twee kampen willen besluiten en welke oplossing voor hen werkt. “Wij kunnen wel tien bedenken, waar zij zelf totaal niet op komen, maar wij reiken er geen aan. We zijn absoluut neutraal, onafhankelijk en ten dienste van het proces, van partijen, in hun verlangen naar een oplossing”.

Binnen de Surinaamse samenleving is bijna iedereen op de een of andere manier met elkaar verbonden, als familie, buren, collega’s, vrienden etc. Vormen de connecties en verbondenheid een uitdaging voor mediation? Burleson is juist van mening dat het bij uitstek geschikt kan zijn voor zo een kleine gemeenschap. “Sommige ruzies hebben complete gezinnen uit mekaar gerukt. Het gaat soms generaties terug, waarbij het niets meer te maken heeft met de oorspronkelijke conflictpartijen, maar gewoon wordt doorgegeven. We zijn eigenlijk te klein en te afhankelijk als gemeenschap om zaken zo te laten etteren en doorsudderen”.

Het is beter terug te gaan naar een omgangsvorm die civiel is, waarbij de groepen door een deur kunnen, stelt ze. “Je hoeft niet gezellig weer als vrienden bij elkaar over de vloer te komen, dat pretendeert mediation ook niet voor elkaar te krijgen, maar dat men in ieder geval weer ‘on speaking terms’ kan zijn, en zonder haat en wrok verder door het leven gaat, want we komen elkaar weer tegen”.

Multi-toepasbaar

Burleson is al vanaf haar studie arbeidsrecht geïnteresseerd geweest in mediation  als alternatieve conflictoplossing, omdat ze toen ontdekte dat er altijd iemand het onderspit delfde. In het arbeidsrecht moet er een van beide zijden in het geschil weg. Dat is de traditionele manier om conflicten op te lossen. “Terwijl soms een ‘sorry’ een deur is die wordt opengezet naar een oplossing, maar dat weten de partijen niet van mekaar, omdat er niet wordt gesproken”.

Hetzelfde geldt voor families, boedelkwesties, zorg voor ouders in Suriname met familie in Nederland die vinden dat je de woning moet verkopen en hen in een tehuis moet plaatsen, of zelfs eist dat ze verzorgd worden, terwijl ze de omstandigheden hier totaal niet kennen, noemt ze als voorbeelden. Bemiddelaars hebben de instelling dat ze een bijdrage kunnen leveren aan dergelijke ontwrichtende conflicten, ook in deze kleine samenleving. Daarom komt er bij de intensieve mediation training veel zelfkennis en -reflectie bijkijken, legt Burleson uit, want je mag niets van jezelf projecteren anders kun je niet neutraal zijn. Aan de orde komen familiesystemen en normen en waarden waar je mee bent opgegroeid.

“Want wat mijn norm is, hoeft het voor iemand anders niet te zijn, dus je mag daar ook niet op sturen. Wat partijen acceptabel vinden, is voor jou acceptabel, want je hebt er geen belang bij. Normatief zijn en zeggen of vinden ‘zo hoort het,’ is niet aan de orde, en ook niet belangrijk, dus je mag het ook niet op tafel leggen”. Bemiddeling kan voor alle soorten geschillen worden toegepast. Wij zeggen onderling: ‘mediators doen het hardop, je spreekt uit wat je ziet en waarneemt.’ Wij hebben waargenomen dat er een enorme behoefte is aan een andere manier van conflicten oplossen, omdat de juridische route lang duurt, en er heel veel komt te liggen op het bord van rechters waar ze eigenlijk niet aan toe komen.

Objectieve waarneming

In het curriculum van de Opleiding tot Mediator zijn vaardigheden opgenomen als mediation interventies, technieken om gesprekken tussen partijen weer op gang te krijgen. Feedback is er zo een. “Iedereen kent dit wel, maar hoe pas je dat toe, op welk moment en wanneer vraag je dat ? Wanneer geef je het en hoe? Want we hebben allemaal wel een idee wat het is, maar het zegt meer over hoe jij iets hebt ontvangen en teruggeeft aan een ander. Gebeurt dat op een neutrale manier zonder dat de ander zich aangevallen hoeft te voelen ?” Dit vraagt een bepaalde stijl van overbrengen en een bepaalde attitude die niet aanvallend is, maar beschrijvend, stelt Burleson. Bijvoorbeeld: ‘Als je dat doet, komt het op mij zo over, was dat je bedoeling?’ Een dergelijke aanpak geeft een totaal andere opening dan: ‘Jij doet steeds dit..’ “Het feitelijk omschrijven van gedrag, i.p.v. een gebalde vuist of schreeuwen, maakt dat iemand ook niet hoeft te verdedigen. Het begint met objectieve waarneming.” Alle aspecten die bij zo een interventie horen, worden uitgelicht, uitgediept en uit en treuren geoefend bij deze intensieve, zelfreflecterende en praktische basisopleiding tot mediator. Hierna kunnen de geslaagden zich verder verdiepen in o.a. strafmediation, echtscheidingsmediation en arbeidsmediation. Burleson besluit met de behoefte aan alternatieve conflictoplossing wordt beantwoordt doordat mediation aan het oprukken is en er steeds meer bemiddelaars zij die die rol heel graag willen opvullen met passie en kunde”.