Suriname heeft op het laatste moment zijn verplichtingen onder de internationale Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) nagekomen door het langverwachte transparantierapport over 2021 – 2022 alsnog te publiceren in juli 2025, waarmee het een aanhoudende schorsing afwendt.
Op 1 januari 2025 werd Suriname automatisch tijdelijk geschorst door de EITI-raad wegens het niet tijdig indienen van het rapport over het fiscale jaar 2022. Deze rapportage had uiterlijk 31 december 2024 gepubliceerd moeten zijn. Volgens de EITI-standaard van 2023 (Artikel 2, Sectie 1, Deel 2) zou deze schorsing alleen worden opgeheven als het rapport alsnog voor 30 juni 2025 werd ingediend én voldeed aan de vereisten voor datakwaliteit.
Hoewel Suriname ook deze deadline nipt miste, besloot de EITI-raad het rapport – dat uiteindelijk begin juli 2025 werd ingediend – toch in behandeling te nemen. Dit vanwege de inhoudelijke volledigheid en het publieke belang. De publicatie voorkomt dat Suriname definitief van de EITI-lijst wordt geschrapt.
Herhaald patroon van vertraging
De recente schorsing was niet de eerste. In 2019 werd Suriname al eerder tijdelijk geschorst wegens het te laat indienen van het rapport over 2016. Pas na publicatie op 24 mei 2019 werd die schorsing opgeheven. In september 2023 volgde een gecombineerd rapport over 2018–2020, maar het rapport over 2021 bleef opnieuw uit, wat leidde tot een eerdere schorsing vanaf februari 2024.
Zwakke beoordeling
Tijdens de recentste beoordeling in mei 2024 behaalde Suriname slechts 58,5 punten op de implementatie van de EITI-standaard. Deze score wijst op aanzienlijke tekortkomingen bij:
- openbaarmaking van belastingbetalingen en productiedata;
- identificatie van uiteindelijk belanghebbenden;
- transparantie rond licentieprocedures;
- de betrouwbaarheid van overheidsboekhouding.
Belang van het gepubliceerde rapport
Het nieuw EITISR-rapport over 2021–2022 bevestigt dat de delfstoffensector — met name goud en aardolie — cruciaal is voor Suriname. In 2022 leverde de sector bijna SRD 10 miljard op aan overheidsinkomsten, waarvan SRD 6 miljard uit mijnbouw en SRD 3,9 miljard uit olie. Toch onthult het rapport ook structurele problemen:
- Geen betrouwbare controle op inkomsten door het Ministerie van Financiën;
- Niet-participatie van belangrijke actoren zoals Grassalco en goudexporteurs;
- Royaltybetalingen op onduidelijke rekeningen, waaronder bij de Federal Reserve in New York;
- Gebrekkige betrokkenheid van toezichthouder GMD en verlies van data;
- Boekhoudkundige verrekeningen die transparantie bemoeilijken.
De Rekenkamer gaf een “disclaimer opinion” bij de aangeleverde cijfers van de overheid en stelde dat de rapportage niet kon worden geverifieerd door ontbrekende documentatie en gebrekkige audittrails.
Economisch belang vereist transparantie
De delfstoffensector is goed voor:
- 25% van de overheidsinkomsten,
- 5,6% van het bruto binnenlands product (bbp),
- en 14% van de nationale exportwaarde.
Zonder structurele verbeteringen riskeert Suriname verdere schorsingen of zelfs definitieve uitsluiting uit het EITI-programma, wat het investeringsklimaat en de internationale reputatie ernstig kan schaden.
Aanbevelingen en het pad vooruit
Het rapport bevat meer dan 20 aanbevelingen, waaronder:
- Modernisering van de overheidsboekhouding;
- Betere auditpraktijken en tijdige publicatie van nationale rekeningen;
- Verplichte deelname van bedrijven als Grassalco en Newmont;
- Striktere controle op royaltybetalingen en bankrekeningen;
- Transparantie in contracttoewijzing en eigendomsstructuren.
Conclusie
De laattijdige publicatie van het EITI-rapport 2021–2022 voorkomt voor nu een definitieve verwijdering van Suriname uit het internationale EITI-systeem, maar plaatst het land onder een vergrootglas. Hervormingen zijn noodzakelijk om het vertrouwen van de internationale gemeenschap en de eigen bevolking in het beheer van natuurlijke hulpbronnen te herstellen en te behouden.
