Cultural Consciousness Bikers Edition: Bike riding voor cultuur

De art & culture ride is uitgezet langs woonadressen, prestaties en naar vernoemde straatnamen van enkele personen die een belangrijke rol hebben vervuld in de kunst- en cultuurgeschiedenis van Suriname en is uitgezet langs 34 punten op de volgende route: Dr. J.F. Nassylaan – Frederik Derbystraat – Anton de Komstraat – Hofstraat – A.J. Waaldijkstraat – Gemenelandsweg – Zwartenhovenbrugstraat – Dr. Sophie Redmondstraat – Maagdenstraat – Keizerstraat – Domineestraat – Neumanpad – Maagdenstraat – Knuffelsgracht – Waterkant – Watermolenstraat – Grote Hofstraat – Kerkplein – Grote Kerkstraat – Mr. F.H.R. Lim A Postraat – Noorderkerkstraat – Henck Arronstraat – Monseigneur Wulfinghstraat – van Roseveltkade – Grote Combéweg – Onafhankelijkheidsplein – Kleine Combéweg – Abraham Crijnssenweg – Kleine Combéweg – Kleine Waterstraat – Kleine Combéweg – Wilhelminastraat – Henri J. Benjaminstraat – Hoekstratstraat – Henri J. De Vriesstraat – J.N. Helstonestraat – Dr. Axwijstraat – David Simonsstraat – Anton Drachtenweg – Marie Curiestraat – Jan Steenstraat – Twee Kinderenweg – Anton Drachtenweg – Powisistraat – Kristalstraat – Bazaltstraat – Leonardo Da Vincistraat – Jozef Israelstraat – Anamoestraat – Copernicusstraat – Gongrijpstraat – Schietbaanweg – Collilaan – Letitia Vriesdelaan – Henck Arronstraat – Stoelmansstraat – Dr. J.F. Nassylaan

De volgende 24 ballerina’s, schrijvers, beeldhouwer, schilders en musici zijn opgenomen op de route: Anton de Kom (Paramaribo, 22 februari 1898 – Kamp Sandbostel (Neuengamme), 24 april 1945) was een Surinaamse antikoloniale schrijver en nationalist. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij verzetsstrijder in Nederland. August Bohé (Moengo, 27 augustus 1965) is een Surinaams beeldend kunstenaar. August Bohé studeerde aan de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs (AHKCO) in Paramaribo. In 1988 sloot hij zich aan bij de Federation of Visual Artists in Suriname (FVAS). Hij kiest vaak voor fruit als onderwerp en staat bekend om superrealistische kunst. Daarnaast is hij militair met de rang sergeant eerste klasse. Hij exposeerde solo en met anderen, in Suriname, Guyana, Frans-Guyana, Brazilië, Nederland en Frankrijk. Inheems monument
Ch. Nieleveld – Helstone monument | Monument voor de gevallenen

Charlotte Sprangers (Rotterdam, 19 juli 1942) is in 1960 afgestudeerd als danseres en in 1961 als danspedagoog en choreografe in klassiek ballet, modern ballet en folkloredans aan de Rotterdamse Dans Academie. Ze heeft een succesvolle danscarrière gehad bij diverse Nederlandse grote dansgezelschappen zoals Het Scapino Ballet en Het Nationaal Ballet Nederland. Als onderdeel van het Scapino Ballet heeft zij onder andere in 1963 gedanst in The White House, Washington. In 1970 heeft zij gedanst, geacteerd en gezongen voor een theaterproductie o.l.v. Wim Sonneveld. In januari 1971 kwam zij voor Stichting Cultuur Suriname STICUSA naar Suriname ter ondersteuning van het klassiek ballet in ons land en heeft onder andere ook bijgedragen aan het Nationaal Ballet van Suriname. Na een aantal jaren haar diensten te hebben verleend besloot zij haar eigen balletschool op te richten in 1976 aan de Dr. J.F. Nassylaan nr. 44, alwaar deze heden ten dage nog gevestigd is. Na een dans- en lescarrière van ruim 70 jaar ging zij in 2020 met pensioen. Sindsdien heeft haar dochter Lilian de algehele leiding over Balletschool Charlotte Sprangers. Samen hebben zij diverse grote en kleine dansvoorstellingen gepresenteerd aan en voor het Surinaams geliefd danspubliek. Balletschool

Cynthia McLeod (Paramaribo, 4 oktober 1936) is een Surinaamse schrijfster gespecialiseerd in oral history en het slavernijverleden in Suriname. McLeod werd geboren als Cynthia Ferrier; zij is een dochter van Eugenie Lionarons en Johan Ferrier, de eerste president van Suriname. Haar echtgenoot werd in 1978 tot ambassadeur van Suriname in Venezuela benoemd. Daarna volgden posten in België en de Verenigde Staten. In het buitenland begon zij te schrijven en vooral tijdens haar verblijf in België was zij in de gelegenheid archiefonderzoek te doen in onder meer Den Haag, Amsterdam, Rotterdam, Emmerich en Keulen. In 1986 keerden de McLeods terug naar Suriname en in 1987 verscheen haar debuut “Hoe duur was de suiker?” bij uitgeverij Vaco in Paramaribo. De eerste druk was binnen enkele weken uitverkocht en Cynthia McLeod werd op slag de bekendste schrijfster van Suriname.
Eddy Snijders (Paramaribo, 12 mei 1923 – aldaar, 19 januari 1990) was een Surinaams componist, dirigent, muziekpedagoog, fluitist, klarinettist en kornettist. Snijders was de zoon van de contrabassist van het Surinaams Philharmonisch Orkest, Christiaan Snijders. Hij is de vader van de Surinaamse fluitist Ronald Snijders, broer van trompettist Frank Snijders, eveneens lid van de TRIS (Troepenmacht in Suriname) Militaire Kapel en een oom van de componist en dirigent Herman Snijders.

Effendi Ketwaru (Visserszorg Commewijne, 28 november 1933 – 22 maart 2005) was een Surinaamse muziekpedagoog, mandolinist en sitarist. Ketwaru was de grondlegger van het muziekonderwijs in Suriname. Zijn vader bespeelde de banjo, mandoline en sitar. Ketwaru begon zijn loopbaan op 14-jarige leeftijd als mandolinist in het orkest Kala Kausar Sabha en vervolgens in zijn eigen orkest Sha Noor Sabha. In 1949 begon hij Europese klassieke muziek op de radio te bespreken en hij breidde de besprekingen later uit met muziek- en toneelrecensies. Muziekschool
Erwin de Vries (Paramaribo, 21 december 1929 – aldaar, 31 januari 2018) was een Surinaams beeldend kunstenaar. Zijn tekenleraar Wim Bos Verschuur ontdekte zijn talent en raadde zijn vader aan hem naar Nederland te sturen. Daar haalde hij aan de Haagse Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in 1952 de MO-akte tekenen. Van 1954 tot 1958 was De Vries kunstdocent in Suriname, maar hij wilde liever kunstenaar worden. Van 1958 tot 1960 studeerde hij beeldhouwen aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam.

Monument Erwin de Vries | Monument Fred Derby | Monument Fred Ramdat Misier | Monument Henck Arron | Monument Jagernath Lachmon | Monument Johanna Schouten-Elsenhout | Monument Trefossa (Henri Frans de Ziel)
George Ramjiawansingh (Paramaribo, 17 januari 1954) is een Surinaams kunstschilder en beeldhouwer van Hindoestaanse afkomst. Ranjiawansingh volgde tekenlessen bij Nola Hatterman aan het Cultureel Centrum Suriname. Van 1971 tot 1976 studeerde hij aan de door Hatterman opgerichte Nieuwe School voor Beeldende Kunst in Paramaribo. Hij ontving zijn afstudeercertificaat in 1976. Ramjiawansingh heeft meer dan duizend schilderijen vervaardigd. Hij heeft geëxposeerd in Egypte, Martinique, Guadeloupe, Nederland, Dominicaanse Republiek, Haïti en India. Ramjiawansingh is ook als beeldend kunstenaar actief. Hij maakt vooral gestileerde beelden van afvalmetaal, maar werkt ook met andere materialen. In 2017 vervaardigde hij het standbeeld van Janey Tetary. Een artistieke interpretatie van het migrantenschip Lalla Rookh staat op een sokkel voor het Lalla Rookh complex. Monument Janey Tetary | Monument Mahatma Gandhi

Hugo Uiterloo – Lieve Hugo (Paramaribo, 13 december 1934 – Amsterdam, 15 november 1975), beter bekend als Lieve Hugo of Iko, was een Surinaams zanger. Hij is een van de belangrijkste grondleggers van de kaseko en wordt ook wel de ongekroonde koning tot en met de King of Kaseko genoemd. Uiterloo bracht zijn jeugd door in een tehuis voor moeilijk opvoedbare kinderen in Paramaribo. Ondertussen zong hij in het Centraal Koor van de Rust & Vrede-kerk en drumde hij in de band Sluisdom, die was geformeerd door ex-boksers. Ook speelde hij nog in enkele andere formaties. In 1974 verscheen zijn eerste solo-album, Lieve Hugo: King of Kaseko. Het werd een van de best verkochte platen in de Surinaamse muziek. Hij toerde met zijn band The Happy Boys door Nederland, België en Zuid-Amerika en werd gevraagd om op te treden bij de Surinaamse onafhankelijkheid, die het thema was van zijn tweede album Wan Pipel. Hij zou dat echter niet meer meemaken, want tijdens een optreden bij Club Sosa (Stichting Opvang Surinamers) aan de Keizersgracht in Amsterdam werd hij onwel.
Johannes Nicolaas Helstone (Berg en Dal Brokopondo, 11 januari 1853 – Paramaribo, 24 april 1927) was een Surinaams componist, pianist en schrijver. Johannes Nicolaas studeerde aan het conservatorium van Leibzig, Duitsland en was pianist, organist, dirigent en componist. Helstone schreef ook een grammatica voor het Sranantongo en essays over muziek. Na zijn studie keerde hij terug en was hij onder meer zangmeester op de Hendrikschool en organist in de Hervormde Kerk. Hij overleed in Paramaribo in 1927.

Jozef Klas (Hannover Para, 30 maart 1923 – Paramaribo, 1996) was een Surinaamse beeldhouwer en kunstschilder. Tot zijn bekendste werken behoren Kwakoe (1963) en Mama Sranan (1965) in Paramaribo en het inheemse monument in Albina (1996). Klas had verschillende banen. Hij werkte als kapper, in de machinebouw voor Billiton, als landbouwer en voor BEM als betonwerker. In zijn vrije tijd hield hij zich bezig met beeldhouwen en kunstschilderen. Op aansporing van Statenlid Just Rens begon hij een studie aan de School voor Beeldende Kunsten van Nola Hatterman. In 1966 maakte hij het beeld van zijn zoon Ruben, als waarschuwing aan ouders om beter op hun kinderen te passen. Zijn zoon was kort ervoor om het leven gekomen toen hij verstoppertje speelde in een oude koelkast. Monument Kwakoe | Monument Mama Sranan | Monument Ruben Klas

Krishnapersad Khedoe (19 november 1940 – 20 februari 2017) was een Surinaamse beeldhouwer. Hij maakte meer dan 165 beelden. Een van zijn bekendste beelden is Baba en Mai uit 1994 dat herinnert aan de Hindoestaanse immigratie naar Suriname. Khedoe ontwikkelde zijn passie voor de kunst sinds hij kind was. Van 1971 tot 1976 vormde hij zich verder aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Daarna keerde hij terug naar Suriname. Hij was een van de eerste Hindoestaanse beeldhouwers van Suriname. Naast kunstenaar was hij landbouwer. Verder was hij op muzikaal en religieus gebied actief en werd hiervoor meermaals onderscheiden. Hij maakte meer dan 165 beelden voor individuele opdrachtgevers, verenigingen en mandirs (hindoetempels). Immigratie monument

Marie Majoie Hajary – Rieke (Paramaribo, 16 augustus 1921 – Neuilly-sur-Seine, 25 augustus 2017) was een componiste en pianiste van eigentijdse klassieke muziek. Majoie kreeg muzikale vorming van de nonnen van het klooster in de Gravenstraat. In 1937 ging de zestienjarige Majoie studeren aan het Amsterdamsch Conservatorium. Ze studeerde piano bij Nelly Wagenaar en compositie bij Hendrik Andriessen. In de oorlog gaf Majoie voor de Nederlandsche Kultuurkamer concerten door heel Nederland en ging ze op tournee door Duitsland en Oostenrijk. In 1947 verhuisde ze naar Caracas en ging concerten geven in Midden- en Zuid-Amerika. Ook bezocht ze regelmatig haar geboorteland Suriname. In 1949 ging ze compositie studeren bij Louis Aubert en Nadia Boulanger in Parijs. In 1951 trouwde Majoie in de Notre Dame met Roland Garros (1924-1983), de neef van luchtvaartpionier Roland Garros. Ze kregen twee kinderen. De familie verhuisde vaak, omdat Roland directeur van verschillende buitenlandse vestigingen van Air France was. Ze woonden in Madagaskar, Lambaréné, Tokio, New Delhi en Istanboel. Majoie trad overal op en gaf op verschillende plaatsen ook les. Majoie ontwikkelde zich als componiste van wereldmuziek met Indiase invloeden. Ze begon met het transcriberen van raga’s en schreef ze ook zelf.

Marlène Lie A Ling (Paramaribo, 16 november 1947) is general en artistiek directeur van Balletschool Marlène vanaf 1975, Marlène’s Ballet Company vanaf 1986, het Folkloristisch Ensemble Paramaribo vanaf 2002. Van 2005-2012 medeoprichter van de Amazone Dance Company bestaande uit Suriname, Frans Guyane en Brazilië met gezamenlijke optredens in die landen. Zij was mede-oprichtster en prima ballerina van het Nationaal Ballet Suriname. Haar choreografie won in 2012 de hoofdprijs tijdens het internationale FIDA-festival in Brazilië. Marlène kreeg vanaf haar vijfde balletles bij het Cultureel Centrum Suriname (CCS). Ze was tussen 1968 en 1971 in Nederland waar ze aan de Rotterdamse Dansacademie een studie voor danseres en danslerares voltooide in klassiek ballet, moderne dans en karakterdans. Na afloop van haar studie kreeg ze bij de dansacademie een baan aangeboden. Ze weigerde niettemin, omdat ze terug wilde naar Suriname om de danscultuur op een hoger niveau te kunnen tillen. In 1978 was ze mede-oprichtster en tot en met 1982 prima ballerina bij het Nationaal Ballet Suriname. Balletschool

Nola Hatterman (Amsterdam, 12 augustus 1899 – Paramaribo, 8 mei 1984) was een Nederlandse actrice, kunstschilderes, boekbandontwerper en ontwerpster van omslagen voor bladmuziek. Na de oorlog maakte zij deel uit van de nationalistische beweging Wie Eegie Sanie rond Eddy Bruma. Veelvuldig verbeeldde zij zwarte mensen in haar werk. In 1953 vestigde zij zich in Suriname. Bij het Cultureel Centrum Suriname startte ze een beeldende kunstopleiding. In 1971 richtte ze de Nieuwe School voor Beeldende Kunst (NBSK) op waaraan ze tot 1976 leiding gaf. Zij kwam om bij een auto-ongeluk in mei 1984. Na haar dood werd door oud-studenten het Nola Hatterman Instituut opgericht, later hernoemd naar Nola Hatterman Art Academy, met als vestiging de voormalige commandeurswoning in Fort Zeelandia in Paramaribo. Art Academy

Peter Nagel (Amsterdam, 15 maart 1921 – Delden, 20 januari 1997) was een Nederlands architect, die veel modernistische gebouwen in Suriname heeft gerealiseerd in de periode 1951 tot 1970, toen hij een kantoor had gevestigd in Paramaribo. André Kamperveenstadion
Robin Raveles – Dobru (Paramaribo, 29 maart 1935 – aldaar, 17 november 1983), pseudoniem van Robin Ewald Raveles, was een Surinaams dichter, schrijver en politicus). Zijn pseudoniem betekent: dubbele R, een verwijzing naar de initialen van zijn voor- en achternaam Robin Ravales. Als dichter en voordrachtskunstenaar was R. Dobru dé representant van het nationalisme, met name met het gedicht ‘Wan’ (de meeste mensen noemen het ‘Wan bon’ – Eén boom) uit zijn debuutbundel Matapi [Cassavepers] (1965), een gedicht dat door zijn eenvoudige woordkeus en structuur gemakkelijk gememoriseerd kan worden en dat veel Surinamers dan ook van buiten kennen. Het werd in veel talen vertaald. Dobru schreef altijd over twee vaste thema’s: liefde en revolutie.

Ron Flu (Singapore, 22 februari 1934) is een Surinaams kunstschilder. Hij kreeg zijn opleiding van 1958 tot 1962 aan de HTS, afdeling Bouwkunde in Amsterdam en vervolgens van 1967 tot 1972 aan de Academie voor Bouwkunst, ook in Amsterdam. Ron Flu geeft in zijn werkstukken karikaturen; een dramatisch, realistisch, expressief en ironisch sociaal protest tegen Surinaamse situaties, in kleurrijke olieverfschilderijen. Ook Zuid-Amerikaanse taferelen beeldt hij uit: de verwoesting van het regenwoud en de inheemse stammen die daar woonachtig zijn, prostitutie of de “narco-rijen”.

De schilderijen onthullen een sterk gevoel van affiniteit met de worsteling van de inheemse Amazonestammen. De kunstenaar schildert verder ook wel over het straatleven, of op een vreemde magische en mythische manier vrouwen, of de innerlijke strubbelingen van de man. Ron Flu creëert ook schilderijen die een gelukkige en ongecompliceerde kant van het leven uitbeelden, zoals mooie halfnaakte vrouwen met ronde borsten en heupen in ontspannen posities, inheemse vrouwen in de natuur of dansende vrouwen in strakke avondjurken.

Ronald Snijders (Paramaribo, 8 april 1951) is een Nederlands musicus en schrijver van Surinaamse afkomst. Zijn hoofdinstrument is dwarsfluit. Snijders werd geboren in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo, als zoon van musicus Eddy Snijders. Op zevenjarige leeftijd begon hij met dwarsfluit; later speelde hij ook gitaar, piano, percussie en saxofoon. Hij vertrok in 1970 naar Nederland om aan de Technische Hogeschool Delft civiele techniek te studeren. Naast componist/fluitist is Snijders schrijver. In de jaren negentig publiceerde hij een lexicon over straattaal, een bundel korte verhalen, en een biografie over zijn vader.

Soeki Irodikromo (Rust en Werk, 20 juni 1945 – 18 augustus 2020) was een Surinaams kunstenaar. Hij behoort tot de generatie die sterk opkwam in de jaren zestig, met onder meer Erwin de Vries, Ruben Karsters, Rudi de la Fuente en Paul Woei. Soeki Irodikromo volgde in Paramaribo de CCS-School voor Beeldende Kunsten van 1963 tot 1967, volgde van 1967 tot 1972 aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam de vrije opleiding schilderen en grafiek, deed een opleiding voor keramiek van 1971 tot 1972, en hij vervolgde zijn studies met een batikopleiding aan de ASRI in Jogjakarta. Vanuit zijn bewondering voor het Cobra-expressionisme begon hij te werken in een stijl die de half-abstractie van Cobra verbond met thema’s en symbolen uit de Javaanse mythologie.

Daarmee was hij de eerste Surinaams-Javaanse kunstenaar die traditie en moderniteit in een geheel eigen idioom wist samen te brengen. Na zijn verblijf in Indonesië introduceerde hij het batikschilderen in Suriname. Zowel in zijn batikdoeken als zijn olieverfschilderijen en zijn keramiek (vazen en beelden) bereikte Irodikromo een grote productie van een bijna constante kwaliteit. Zijn werk bevindt zich in collecties verspreid over de gehele wereld. Hij maakte ook de illustraties bij verschillende boeken. In 2009 opgericht, werd de Volksacademie voor Kunst en Cultuur in 2010 in naam gewijzigd naar de Soeki Irodikromo Volksacademie. Monument Sana Budaya

Stuart Robles de Medina (Paramaribo, 14 december 1930 – Eindhoven, 20 mei 2006), was een Surinaamse beeldhouwer, kunstschilder en ontwerper. Robles de Medina studeerde in Tilburg en bij Paul Citroen in Den Haag. Vervolgens ging hij terug naar Suriname, alwaar hij de opleiding MO Tekenen en Handenarbeid opzette. Als ontwerper ontwierp hij onder meer postzegels. Hij schilderde ook, de meeste van zijn werken bevinden zich in particuliere collecties. Monument Johan Adolf Pengel | Staten Monument

Theodor Neumann Cordua (Paramaribo, 24 augustus 1860 – Caracas (Venezuela), november 1911) was een Surinaams pianist en componist. Neumann Cordua vertrok op jonge leeftijd naar Wenen. Over zijn werkzaamheden is weinig bekend. Op 21-jarige leeftijd moet hij al erelid zijn geweest van de Weense academische Wagner-vereniging. Ook moet hij docent zijn geweest aan het conservatorium van Bern. Van enkele door hem gegeven concerten in Zuid-Amerika zijn recensies bewaard gebleven. Neumann Cordua gaf in augustus 1885 een concert in toneelgebouw Thalia, met medewerking van “eenige Surinaamsche dilettanten”: Dijck Jr., De buste werd door de kunstenaar Van Wijk gemaakt en onthuld op 29 augustus 1904, waarmee het het oudste monument van Suriname is.one (piano), W.L. Loth (viool) en J. Rodriques (cello). Neumann Cordua is in 1911 tijdens een tournee in Venezuela overleden. Neumanpad
Van Wijk maakte de buste van Titus Anthony Jacob van Asch van Wijck (1849-1902), gouverneur van Suriname van 1891 tot 1896. De buste werd onthuld op 29 augustus 1904, waarmee het het oudste monument van Suriname is. Monument Van Asch van Wijck. Monument Van Asch van Wijck