De Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) heeft deze week een krachtige brief gestuurd naar president Chandrikapersad Santokhi, waarin zij benadrukt dat de woon- en leefgebieden van Inheemse volken geen domeingrond zijn waarover de staat zomaar kan beslissen.
Volgens de VIDS vallen deze gebieden onder het collectief eigendom van de Inheemse gemeenschappen, een recht dat is vastgelegd in het Amerikaanse Verdrag voor Mensenrechten en de VN-Verklaring inzake de Rechten van Inheemse Volken.
In de brief waarschuwt de VIDS dat het voortzetten van gronduitgiften in Inheemse gebieden zonder Free, Prior and Informed Consent (FPIC) een schending is van de rechten van de Inheemse volken. “Wij zullen hiertegen consistent en onvermoeibaar actie voeren op nationaal, regionaal en mondiaal niveau,” aldus de VIDS.
Het traditioneel gezagsorgaan herinnert de president eraan dat zij op 2 december al een brief hebben gestuurd over de conceptovereenkomst met het Chinese bedrijf Chinalco in het woon- en leefgebied van de Inheemse gemeenschappen in West-Suriname. Tot op heden heeft de VIDS hierover nog geen reactie ontvangen.
Na de bekendmaking van de Memorandum of Understanding (MOU) en de conceptovereenkomst, is de VIDS uitgenodigd door de Presidentiële Commissie Ontwikkeling West-Suriname Bakhuis Bauxiet. Daarnaast heeft de VIDS informatieve gesprekken gevoerd met de voorzitter en ondervoorzitter van De Nationale Assemblée. Tijdens deze gesprekken is benadrukt dat de staat verplicht is om FPIC te verkrijgen van de betrokken Inheemse gemeenschappen voordat er rechten kunnen worden verleend aan Chinalco voor economische activiteiten in hun gebied.
De VIDS herhaalt dat elke verdere activiteit die leidt tot een definitieve overeenkomst met Chinalco, moet worden stopgezet of teruggedraaid. Het gezagsorgaan benadrukt dat eerst een grondig en volledig informatieproces moet plaatsvinden, zodat de betrokken gemeenschappen een weloverwogen besluit kunnen nemen over het project. Pas na het verkrijgen van FPIC mag de staat verder onderhandelen met Chinalco.
“Het FPIC-proces is geen eenmalige procedure, maar moet telkens worden gevolgd bij elk besluit dat impact kan hebben op de rechten of het leefgebied van de Inheemse gemeenschappen”, staat in de brief.
De VIDS is bereid om samen met de daartoe bevoegde instanties te werken aan het ontwerpen van een volwaardige FPIC-procedure die voldoet aan internationale standaarden. Ook moeten de erkende rechten van Inheemse volken worden gerespecteerd. De kosten voor deze processen zullen worden begroot om ervoor te zorgen dat de benodigde financiële middelen beschikbaar zijn.
Tot slot vraagt de VIDS duidelijkheid over wie de rechtmatige vertegenwoordiger van de staat is, die namens de overheid in overleg zal treden met het Inheemse gezagsorgaan.
Kritieken van de VES over de Chinalco-deal
Ook de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) heeft kritiek geuit op de Chinalco-deal. Volgens de VES, zoals eerder verschenen in Key News, ontbreekt het aan transparantie en duidelijkheid over de voorwaarden van de overeenkomst. De VES benadrukt dat het van cruciaal belang is dat de overheid publieke verantwoording aflegt over de details van de deal, vooral omdat het gaat om een project dat grote gevolgen kan hebben voor het milieu en de lokale gemeenschappen.
De VES wijst erop dat er nog veel vragen zijn over de economische voordelen van het project voor Suriname. Zo is onduidelijk hoe de inkomsten zullen worden verdeeld en of er voldoende garanties zijn voor duurzame ontwikkeling. Daarnaast vraagt de VES zich af of er voldoende aandacht is voor de milieueffecten van het bauxietproject, vooral in een kwetsbaar gebied als West-Suriname.
De VES roept de overheid op om een publiek debat te organiseren waarin alle stakeholders, waaronder de Inheemse gemeenschappen, economische deskundigen en milieugroepen, hun stem kunnen laten horen. “Een project van deze omvang mag niet achter gesloten deuren worden beslist”, aldus de VES.
Met deze kritieken van zowel de VIDS als de VES wordt de druk op de overheid opgevoerd om meer transparantie en verantwoording te tonen over de Chinalco-deal. Het debat over dit project blijft een belangrijk onderwerp in Suriname, waarbij de rechten van Inheemse volken en de economische en ecologische belangen van het land centraal staan.