Politiek zou eigenlijk moeten gaan over het algemeen belang, het gemeenschappelijk welzijn, de openbare veiligheid, het bruto nationaal product – en over de gezamenlijke inspanningen die daarvoor geleverd en gecoördineerd moeten worden.
De meeste uitlatingen en reacties in de Surinaamse politiek gaan niet meer over inhoudelijke politieke zaken, maar willen politieke macht vergaren door feiten, realiteit en waarheid inhoudelijk te verdraaiend, wat meestal gepaard gaat over de ruggen van andere heen. Het politiek populisme, zoals dat wordt genoemd, wil stemmen vergaren door slim in te spelen op het wantrouwen van het volk waarmee zij politiek tegenstanders onderuit willen halen. Dat wil zeggen dat hun waarheid vaak bestaat uit vele leugens. Bijvoorbeeld. Elke Surinamer weet dat corruptie nog niet is verbannen uit Suriname. Het politiek populisme speelt hierop in door de politieke tegenstander te beschuldigen van corruptie of het nu waar is of niet en dat vergroot het wantrouwen van het volk naar hun politieke tegenstanders. Zij geven hunzelf dit recht omdat meerdere waarheden waar kunnen zijn of omdat zij in hun eigen leugens zijn gaan geloven. Het gaat niet meer om feiten die de waarheid aantonen, maar om verdraaiingen met als doel politiek macht te vergaren voor eigen gewin. Zo is de Surinaamse democratie aangetast en in een waarheidscrisis beland.
Waar de populist spreekt uit effectbejag en om het volk te vleien, spreekt de waarheidsspreker uit streven naar de waarheid om harmonie te brengen voor het volk. Waar de populist moreel onbetrouwbaar is, is de waarheidsspreker moreel integer. En waar de populist kritiek uit om verdeling te zaaien en te provoceren, doet de waarheidsspreker dat om het algemeen belang te dienen.
Een waarheidsspreker zal nooit verdeling willen zaaien of willen provoceren. Niet in zijn eigen politieke partij en niet maatschappelijk omdat hij/zij mensen niet wil schaden. Het waarheidsspreken en het politiek integer handelen gaat het geheel van de samenleving namelijk aan.
Als men niet meer kan vaststellen, welke politici de waarheid spreekt dan kan er o.a. maatschappelijk misbruik van het volk ontstaan. Politiek populistisch misbruik, leidt meestal tot corruptie, maatschappelijke chaos en polarisatie. (Polarisatie is het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen)
Het democratische gehalte van een democratie hangt namelijk af van haar vermogen om waarheidsprekers aan te horen en dat betekent dat politieke leiders naar kritiek moeten kunnen luisteren. Het hangt af van de politieke moed om het gevaar te lopen van strijd en ondermijning. Dit maakt dat de democratie, samen met de haar kenmerkende waarheidscrisis, kwetsbaar wordt voor populisme en autocratie (is een regeringsvorm waarbij ongelimiteerde macht wordt uitgeoefend door één persoon en/of een politieke partij)
Want zonder waarheid is er helemaal geen democratie!
Hoe herkennen we dan nog de waarheid in deze chaos?
De kritische waarheidsspreker die het populisme wil bestrijden moet:
Toestemming hebben om te mogen spreken (vrijheid van meningsuiting. Het vrije spreken is een kritisch tegenspreken of zeggen dat iets niet waar of juist is tegen degene met macht);
In bezit zijn van de juiste feiten, morele kwalificaties en achtergrond;
Moet vriendschappelijke bedoelingen hebben, dat wil zeggen spreken in het algemeen belang en niet alleen voor eigen achterban of persoonlijk belang. Politieke tegenstanders niet persoonlijke verwijten maken, maar inhoudelijke politiek meningen bediscussiëren.
De waarheid spreker is ook een moedig iemand. Hij spreekt namelijk de waarheid tegen iemand die de macht heeft hem te straffen en zet daarmee zijn maatschappelijke reputatie op het spel. Hij spreekt de waarheid vanuit het gevoel van verplichting dat gepaard gaat met kennis van de waarheid.
Ook al lijkt het alsof iemand ‘slechts’ zijn ‘mening’ geeft, hij/zij spreekt waarheid in het algemeen belang. Het doel is daarbij niet zomaar de waarheid spreken, maar de waarheid spreken om voor het hele volk op te komen. De waarheidsspreker is daarmee hoeder van de democratie. Hij/zij functioneert als moreel geweten en herinnert de politieke leiders eraan dat hij om een goed politiek leider te zijn ook een moreel leider moet zijn. Politieke leiderschap betekent dat de leider politieke moed toont door anderen vrijheden toe te staan die in potentie zijn autoriteit en macht kunnen bedreigen.
Dat wil o.a. zeggen dat men kan discussiëren over verschillend politieke meningen, dat men de leider mag tegenspreken en aanspreken als men vindt dat het niet waar is wat er wordt aangegeven. Hieruit zouden politici moeten leren en niet de ander ondermijnen, vertrappen of zelfs criminaliseren als zij een andere visie hebben. Integere politici zaaien namelijk geen tweedracht in hun eigen partij, en niet in de maatschappij. Dat doen zij zeker niet met halve waarheden en leugens.
Het overgrote deel van het Surinaams volk weet in haar onderbuik wel degelijk wie politiek voor hun belangen opkomt en harmonie wil brengen voor alle burgers van Suriname door middel van de waarheid. Integere politici willen te allen tijde een waarheidscrisis voorkomen omdat een waarheidscrisis maatschappelijke tweedeling veroorzaakt doordat polarisatie toeneemt en anarchie op de loer ligt wat de democratie ondermijnt. Daarmee worden de (juridische)rechten van elke burger op den duur vertrapt.
Neem daarom niet meer politici serieus die andere politici, hun politieke concurrenten en/of politieke partijen beschuldigen, vernederen, vertappen of zelfs criminaliseren. Politici hebben aan te geven hoe zij het algemeen belang willen dienen en zij hebben niet het recht om populistisch in te spelen op uw wantrouwen zodat de realistische, met feiten onderbouwde, waarheid verdwijnt. Hebben zij bewijs van corruptie in handen dan gaan ze dat aangeven aan de volksvertegenwoordigers in het DNA of nemen de weg naar de PG en werken die wegen niet meer dan pas kom je ermee in de media omdat dan de anarchie al is ingezet en de democratie is verloren.
Stem niet meer op politici die de media gebruiken om door middel van machtsmisbruik hun politiek doel te bereiken. Stem niet meer op politici die tweedracht blijven zaaien voor eigen politiek gewin. Stem daarom niet meer op politici die etnische politiek blijven bedrijven.
Laat de waarheid zegevieren.
Marie-Louise Vissers
Advies, consultatie en politiek development bureau Mawini.
[email protected]
Bronvermelding:
Dit artikel is gebaseerd op haar inaugurele rede ‘In het theater van de waarheid: parrèsia, vrijheid en verzet’, uitgesproken bij de aanvaarding van de leerstoel Filosofie van Mens, Cultuur en Samenleving aan de Universiteit Tilburg op 21 april 2017.
